Gratis cursussen en handboeken over het maken en volgen van hybride onderwijs
Zorgvuldig ontwerpen
Dr. Olga Firssova, universitair docent aan de faculteit Onderwijswetenschappen, maakte deel uit van het team van Hyb-it up (oftewel: Upgrading higher education teachers’ and students’ hybrid learning competences). Olga: 'Tijdens de coronapandemie nam synchroon hybride onderwijs een vlucht. Toen was het een noodoplossing. Maar ook zonder pandemie is hybride onderwijs een waardevolle aanvulling. Soms is nu eenmaal zowel online als fysiek onderwijs gewenst of noodzakelijk. De hybride werkvorm kan goed kan werken, bijvoorbeeld bij startbijeenkomsten of studiedagen. Studenten ontmoeten elkaar, wisselen ervaringen uit en doen sociaal contact op zonder dat er wekelijks bijeenkomsten nodig zijn. Cruciaal is wel dat het onderwijs zorgvuldig wordt ontwerpen en goed wordt toegepast.'
Hybride lesgeven vergt aanpassing
Niet elke docent zal zich volgens Olga even comfortabel voelen met hybride onderwijs. Het is toch lastig om tegelijkertijd zowel de studenten die fysiek aanwezig zijn als de online studenten goed te bedienen. Hoe zorg je als docent dat die twee groepen met elkaar samenwerken? Hoe manage je jouw interactie met die twee groepen tegelijkertijd? Olga: 'Zelfs ervaren online docenten merken dat het overgaan op een hybride vorm vraagt om een heroverweging van hun didactische aanpak. Denk aan het vooraf afstemmen van rollen, het ondersteunen van interactie en het opzetten van moderatie. Toch is het goed dat docenten op die manier hun didactische repertoire verrijken. En iedereen het leren, mits er voldoende ondersteuning is.'
Zelfbeoordelingsinstrument
Het Hyb-it-up project had als ambitie het ontwikkelen van ontwerprichtlijnen, instrumenten en korte trainingen over het ontwerpen van hybride onderwijs. Welke vaardigheden heb je nodig om hybride les te geven? En beschik je als docent al over die vaardigheden? De projectpartner uit Estland heeft een uitgebreid en complex zelfbeoordelingsinstrument ontworpen. Dat instrument - een vragenlijst - helpt docenten om zicht te krijgen op de competenties die zij nodig hebben om effectief hybride onderwijs te geven. Tijdens de Trendsconferentie 'Hybride leren samen ontwerpen: Fysieke en virtuele leeromgevingen met elkaar verbinden' is dit instrument gepresenteerd. Het invullen ervan vraagt volgens Olga een flinke investering, maar biedt ook inzicht in de vereiste kennis en vaardigheden, zoals technische en didactische kennis.
Korte cursussen en handboeken voor docenten en studenten
Daarnaast heeft het project didactische handvatten en laagdrempelige (micro-)cursussen opgeleverd. Die zijn voor iedereen gratis beschikbaar. 'Deze trainingen zijn visueel aantrekkelijk, goed gestructureerd en geschikt voor beginners. Ze vormen een waardevolle bron voor iedereen die zich wil oriënteren op hybride leren', aldus Olga. De cursussen zijn gericht op zowel docenten als studenten. Voor studenten is een inleidende cursus ontwikkeld, inclusief competentie-instrument om inzicht te krijgen in hun eigen vaardigheden. Eerder verscheen al het handboek 'Surviving a hybrid course' voor studenten, waarin wordt uitgelegd welke vaardigheden je nodig hebt als je hybride onderwijs volgt.
Voor docenten is er de cursus 'Harnessing hybrid teaching' waarin docenten leren hoe ze een hybride interactieve omgeving kunnen ontwikkelen om communicatie en samenwerking tussen studenten en docenten te bevorderen. Ook verscheen het handboek 'Harnessing hybrid teaching' over het ontwerpen van hybride onderwijs en waar docenten rekening mee moeten houden. De cursussen en online publicaties zijn gratis, maar je moet je wel eenmalig registreren. De cursussen zijn gratis te volgen en de handboeken zijn gratis te downloaden van de Hyb-it-up projectsite. Zowel cursussen als handboeken zijn Engelstalig.
Boek over ontwerpstrategieën en onderwijsscenario's
Als kers op de taart verschijnt binnenkort het boek 'Hyb-IT-up! Designing Effective Hybrid Teaching and Learning' (niet gratis). Dit boek presenteert strategieën voor docenten om hybride leeractiviteiten effectief te ontwerpen en te faciliteren, en verkent hybride onderwijsscenario's vanuit zowel theoretisch als praktisch perspectief. Het biedt conceptuele kaders, ontwerprichtlijnen en praktijkvoorbeelden, waaronder een casus die geschreven is door de faculteit Managementwetenschappen van de OU. Deze casus laat zien hoe hybride leeromgevingen (een combinatie van online bijeenkomsten en fysieke studiecentra) effectief kunnen worden ingezet om een grotere groep studenten te bereiken. Kortom: Olga en haar collega's kijken terug op een zeer succesvolle en productieve samenwerking die praktische tools heeft opgeleverd waarmee docenten toekomstbestendig, hybride onderwijs kunnen ontwerpen en toepassen.
Over het project
Hyb-it-up was een samenwerking tussen de Open Universiteit, de Universiteit van Oulu (Finland) en de universiteiten van Saarland (Duitsland), Tartu (Estland) en Aveiro (Portugal). Het project, gefinancierd door de Europese Gemeenschap (Erasmus+), had een looptijd van drie jaar. Behalve Olga Firssova waren ook Karel Kreijns, Maartje Henderikx en Slavi Stoyanov van de Open Universiteit bij het project betrokken. Daarnaast heeft Olga samen met Femke Nijland in de cursus 'Onderwijswetenschappen: theorie en onderzoek in de praktijk' een pilot uitgevoerd van synchroon hybride leren.
