Onderzoek: het belang van contact met medestudenten in het afstandsonderwijs
Onderlinge leerrelaties in het afstandsonderwijs
Universitaire studenten leren door interactie met docenten en met elkaar, vaardigheden die niet in het curriculum staan. Bijvoorbeeld een wetenschappelijke manier van denken en een eigen identiteit als academicus. Femke Nijland, Stefan Robbers en Marjan Vermeulen van de vakgroep Sociaal leren en Olga Firssova van de vakgroep Leren en innoveren met ICT onderzochten hoe studenten binnen afstandsonderwijs onderlinge leerrelaties vormen. Ook gingen de onderzoekers na wat die relaties betekenen voor de verdere studiecarrière van de studenten.
Belangrijk voor academische ontwikkeling
Het vormen van leerrelaties bij afstandsonderwijs blijkt een belangrijke rol in te spelen in de academische ontwikkeling van masterstudenten. Daarbij dienen studenten wel te beschikken over voldoende inzicht in hun eigen leerbehoeften en over de communicatieve vaardigheden om hierover te sparren met medestudenten.
Verloop en belang van netwerken
Studenten vormden onderlinge relaties tijdens gezamenlijke leeractiviteiten die face-to-face plaatsvonden. Maar gedurende de rest van de online cursus raakten ze deze relaties deels kwijt of ze wisselden die in voor andere relaties. Het onderzoek laat zien dat de studenten relaties in stand hielden of verder uitdiepten met die medestudenten die het meest gelijkgestemd waren op het gebied van leerbehoeften. Onderlinge communicatie over hun ervaringen met de leerstof bleek hierbij cruciaal. Daarnaast bleken de studenten de kennis die ze opdeden via de cursus en hun studentennetwerk direct in te zetten tijdens hun dagelijkse beroepspraktijk als docent. Ten slotte hielp het vormen van leerrelaties sommige studenten om om te gaan met gevoelens van tekortschieten op cognitief en sociaal gebied: dankzij de steun van medestudenten ontdekten ze dat hun vermogen om sociale relaties aan te gaan groter was dan ze voorheen dachten.
Onderzoek onder eigen studenten
De onderzoekers hebben de deelnemers voor de studie geworven onder hun eigen studenten. Ze legden twee groepen studenten Onderwijswetenschappen aan de start en aan het eind van hun eerste mastercursus een korte vragenlijst voor. Bij de start kregen de studenten een fysieke introductiedag, maar de rest van de cursus vond online plaats. De deelnemers kregen onder andere de vraag met welke medestudenten ze gesprekken hadden gevoerd die zij als waardevol beschouwden. Vervolgens pasten de onderzoekers sociale netwerkanalyse toe, een methode om de ontwikkeling van sociale netwerken te visualiseren en analyseren. Ten slotte namen ze interviews af met 16 deelnemers om diepgaander te achterhalen hoe de studenten relaties aanknoopten met anderen binnen hun leergroep en hoe ze dit proces hadden ervaren.
Trendsconferentie Sociaal leren
Femke Nijland is universitair docent en onderzoeker. Ze is gespecialiseerd in netwerkleren, een vorm van leren waarbij de relaties tussen mensen centraal staan. Ze vindt netwerkleren niet alleen bijzonder interessant, ze ziet netwerkleren ook als een mooie en verbindende manier om de wereld te verbeteren. Ze onderzoekt netwerkleren daarom niet alleen in onderzoeksprojecten, maar ook in haar eigen onderwijs. Ze is een van de sprekers tijdens de trendsconferentie Sociaal leren die plaatsvindt op 12 oktober 2023 in Heerlen. Ook die dag zal ze spreken over Netwerkgeletterdheid: het vermogen van mensen om actief en effectief deel uit te maken van meerdere netwerken.
Lees het hele artikel
Het artikel The networked student, van Femke Nijland, Olga Firssova, Stefan Robbers, Marjan Vermeulen, is verschenen in Teaching and Teacher Education, volume 131, 2023 en is gratis te downloaden.
