Promotie: Naar een Europese Unie die beter bij de burger past

Henneveld startte haar onderzoek vanuit de vraag waarom er altijd zo’n grote kloof lijkt te zijn tussen wat burgers, lidstaten, hun regeringen en de Europese Unie willen. Lidstaten en hun burgers vrezen corruptie, rechtsstatelijk gesol en vastlopende besluitvorming. Ondertussen kloppen steeds meer nieuwe landen aan bij de Europese Unie om lid te worden.

De beginselen, de lidstaten en de wensen van burgers

Henneveld deed uitgebreid onderzoek naar de beginselen waarop de Europese Unie is gevestigd (het attributiebeginsel, de bijbehorende subsidiariteits- en proportionaliteitsbeginselen). Hoe gaan de Europese Commissie en het Nederlandse parlement hiermee om? En welke lessen zijn daaruit te trekken? Dit is relevant voor de discussie over de legitimiteit van 'European governance', het gevaar voor 'competence creep', en het draagvlak bij de burgers.

Henneveld onderzocht ook de resultaten van de Conferentie over de Toekomst van Europa (2022), een reeks debatten onder leiding van burgers waarin mensen uit heel Europa hun ideeën konden delen om mee onze gemeenschappelijke toekomst vorm te geven. En ze keek naar de voorgestelde Europawet die er ook naar streeft om burgers meer te betrekken bij de Europese Unie.

Enthousiasme, transparantie en debat

Henneveld concludeert dat goede voorlichting en informatie over Europa voor nieuwe parlementsleden, ambtenaren en burgers essentieel is. De nieuw voorgestelde Europawet kan daarbij behulpzaam zijn. Vanuit het nationale parlement dient meer te worden samengewerkt met het Europees Parlement en met de andere nationale parlementen. Europese integratie heeft enthousiasme, transparantie en debat nodig, aldus Henneveld. Een grotere rol voor de rechtstreeks gekozen volksvertegenwoordigers in Den Haag en Europa kan leiden tot meer levendige debatten. Die zijn noodzakelijk voor de betrokkenheid van de burger bij de Europese integratie. Naast het belang van een Europese identiteit blijft immers ook 'nationale identiteit' voor een natiestaat als Nederland van belang. Dit moet niet worden gezien als een besmet begrip in de basisverdragen (zie art. 4 lid 2 VEU). Het kan via de grote rol van Nederland in Europa juist bijdragen aan het benodigde draagvlak voor Europa bij de burgers van Nederland.

Promotie Lisanne Henneveld

Lisanne Henneveld-de Jong (Leiden, 1962) studeerde Nederlands recht aan de Universiteit Utrecht en Europees- en internationaal recht aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Die laatste studie breidde ze uit met een onderzoek naar de Mediationrichtlijn vanwege discussies in het Nederlandse parlement over subsidiariteit en proportionaliteit en over het draagvlak voor Europa. Dit leidde tot een promotieonderzoek aan de Open Universiteit te Heerlen. Lisanne Henneveld is jurist in het bedrijfsleven.

Op vrijdag 24 oktober 2025 om 16.00 uur verdedigt ze haar proefschrift 'Naar een Europese Unie die beter bij de burger past' bij de faculteit Rechtswetenschappen van de Open Universiteit in Heerlen.
Promotores zijn prof. mr. Jac Rinkes (Open Universiteit) en prof. dr. Jan Willem Sap (Open Universiteit). De promotie is live bij te wonen bij de Open Universiteit in Heerlen en online te volgen via ou.nl/live.