null Waarom wetenschappers onderzoek doen naar de CoronaMelder

PSY_CatherineBolman_Coronamelder_head_large.jpg

Waarom wetenschappers onderzoek doen naar de CoronaMelder

Webcolumn Gezondheidswetenschappen - door prof. dr. Catherine Bolman - januari 2021

De CoronaMelder is al door bijna 4,5 miljoen mensen gedownload, zo’n 25 procent van de bevolking. Sinds 1 december lieten 54.390 mensen zich testen na een melding van de app. Is de app daarmee nu een succes of niet?

Om de app op zijn waarde te kunnen beoordelen is veel data nodig over het gebruik, en informatie over hoe de gebruikers met de app omgaan. Wetenschappers, waaronder ikzelf, van verschillende instituten doen dan ook voortdurend onderzoek naar de app.

Belangrijk om open te zijn over wat wij onderzoeken

Ook in deze tijd van vaccineren, blijft het belangrijk dat veel burgers de app installeren en goed gebruiken om de overdracht van het virus terug te dringen. Te meer nu ook de Britse variant in Nederland opduikt. Als hoogleraar eHealth-toepassingen voor kwetsbare groepen vind ik het belangrijk om te laten zien wát we doen in de vele onderzoeken rondom CoronaMelder en wat het oplevert. Zeker aangezien we de gebruikers van de app hard nodig hebben in dit onderzoek. Zonder de ervaringen en meningen van gebruikers missen onderzoekers een goede basis om het gebruik van de app te verbeteren. Met dit onderzoek dragen we dus samen bij aan de bestrijding van de corona-pandemie, en helpen we bovendien om ook eventuele toekomstige pandemieën beter aan te pakken.

Centraal staat natuurlijk de vraag of CoronaMelder werkt, dus of hij helpt sneller en meer besmette personen te vinden en verdere verspreiding in te dammen.

Houden gebruikers zich aan het advies van de app?

Voor de effectiviteit van CoronaMelder is het niet alleen noodzakelijk dat de app grootschalig wordt gebruikt, maar ook dat gebruikers de adviezen opvolgen. Bij een melding adviseert de app over testen, thuisblijven en contact mijden. Of burgers zich hieraan houden is dan ook een belangrijke onderzoeksvraag. Maar die vraag is tegelijk moeilijk te beantwoorden gezien de anonimiteit van de app.

Werkt de techniek en werkt het proces?

Voorwaarde is ook dat de techniek goed werkt. Bijvoorbeeld dat de app alleen meldingen geeft bij daadwerkelijk risicovol contact. Ook de doorlooptijd bij de GGD is belangrijk voor de effectiviteit: niet alleen de tijd tussen melding, test en testuitslag moet zo kort mogelijk, maar ook het delen van je positieve testuitslag in de app.

Onderzoek naar de app

Vanaf de app-lancering (oktober 2020) is er continu onderzoek naar de app. Vooral om na te gaan of hij werkt. De voorlopige resultaten zijn bemoedigend: de app lijkt meer en sneller mensen te bereiken.

Meer mensen sneller bereikt, besmettingen sneller gevonden

Maar liefst 99,8% van de mensen die een coronatest aanvroeg na een melding, is niet benaderd in het reguliere bron- en contactonderzoek van de GGD (Factsheet CoronaMelder*). Deze mensen zou je zonder de app later of niet bereiken met als risico dat zij onbewust anderen besmetten. Van de mensen die zich na een melding door de app, maar zonder klachten, lieten testen, was 5,5 procent positief. Deze besmettingen waren zonder de app niet zo snel gevonden. Bij mensen met klachten was dit overigens 16,5 procent.

* Deze link is niet meer beschikbaar.

Gebruik vergroten

Het onderzoek naar de app is niet alleen belangrijk om de effectiviteit te meten, maar ook om de app en de communicatie daaromheen te verbeteren. Zo krijgen we steeds beter inzicht in wie de app wel of niet gebruikt, met welke redenen, en welke kenmerken deze mensen hebben. Ook vragen en onduidelijkheden die gebruikers en niet-gebruikers hebben worden duidelijk.
Deze inzichten gebruiken we om de app te verbeteren en de informatie van de overheid, bijvoorbeeld op tv, radio en internet, beter te laten aansluiten bij behoeften van burgers. Zo komt er in de komende maanden meer aandacht voor specifieke groepen in de informatievoorziening van de overheid. Onderzoek wijst namelijk uit dat jongeren en mensen met een lage opleiding de app het minst gebruiken.

Ook moeilijk bereikbare groepen

Verder kan het onderzoek helpen om de app zelf en de afstemming met het bron- en contactonderzoek te verbeteren. Onderzoek dat ik samen met de Universiteit Twente doe, is daar een voorbeeld van. Met interviews gaan we na in hoeverre de app-gebruikers adviezen in de app opvolgen, en welke problemen ze tegenkomen bij het gebruik van de app. Hierbij richten we ons op de wat moeilijker te bereiken groepen, zoals mensen met een lagere opleiding, beperkte digitale vaardigheden en/-of een migratieachtergrond. Ook onderzoeken we hoe het contact met de GGD verloopt en de invloed van de app in de huisartsenpraktijk. Dat onderzoek is nog in volle gang.

Voor de introductie is de app uiteraard al uitgebreid onderzocht, onder andere op privacy en gegevensbescherming, de precisie van de gebruikte Bluetooth-techniek, en de gebruikersvriendelijkheid.

Meer weten over de onderzoeken?

Een overzicht van de CoronaMelder-onderzoeken en voorlopige resultaten vind je via coronamelder.nl.

De CoronaMelder, wat is dat ook alweer?

De vrijwillig te gebruiken CoronaMelder is de 'contact-tracing app' van de overheid. Voor meer informatie, zie de website coronamelder.nl.*

Prof. dr. Catherine Bolman is hoogleraar eHealth-toepassingen bij de faculteit Psychologie, Open Universiteit. Zij is tevens lid van de taskforce gedragswetenschappen die een rol heeft in de advisering over de digitale ondersteuning aan het ministerie van VWS.

* Deze link is niet meer beschikbaar.