AI-chatbot ChatGPT kan studenten helpen om ADHD te veinzen
Voordeeltjes bij ADHD-diagnose
ADHD wordt gekenmerkt door problemen met aandacht, hyperactiviteit en impulsiviteit. De vaststelling of iemand ADHD heeft, wordt vaak gebaseerd op zelfrapportages en vragenlijsten. Hierdoor neemt de kans toe dat patiënten de resultaten vervalsen. Dit is met name relevant voor studenten. Zij kunnen baat hebben bij een ADHD-diagnose. Hiermee hebben ze bijvoorbeeld recht op verlengde tentamentijd of medicatievoorschriften.
Cheaten met hulp van ADHD?
Met de komst van AI-chatbots zoals ChatGPT is het makkelijker dan ooit om informatie te vinden over psychische stoornissen en diagnostische instrumenten. Onderzoekers Isabella Niesten (Open Universiteit) en Anselm Fuermaier (Universiteit van Groningen) vroegen zich af of ChatGPT kan helpen bij het veinzen van ADHD, en hoe dit de validiteit van diagnostische onderzoeken kan bedreigen.
Beter zijn in 'doen alsof'
De resultaten laten zien dat studenten die coaching kregen van AI over het veinzen van ADHD-symptomen aanzienlijk beter waren in het doen alsof: ze rapporteerden geen overdreven symptomen en leverden geen extreem slechte prestaties op cognitieve tests. Studenten die enkel informatie hadden gelezen over ADHD-symptomen deden dit minder goed. Ook bleken de AI-gecoachte deelnemers minder vaak opgespoord te worden door de validiteitsmaten die in het onderzoek gebruikt werden.
Gevaar voor betrouwbaarheid ADHD-diagnose
AI-coaching heeft dus daadwerkelijk effect op hoe overtuigend iemand ADHD kan veinzen. AI-chatbots zoals ChatGPT vormen daarom een serieus risico voor de betrouwbaarheid van ADHD-diagnostiek, aldus de onderzoekers. Clinici moeten voorzichtig zijn met het delen van diagnostisch materiaal en testitems in wetenschappelijke artikelen, omdat deze online informatie AI-tools en AI-coaching nog effectiever kan maken. Bovendien roept het onderzoek op tot verder onderzoek in klinische populaties om te bepalen hoe groot dit probleem werkelijk is in de praktijk.
Onderzoeksopzet en procedure
Het onderzoek bestond uit twee delen. In het eerste deel werden 22 studenten gevraagd welke vragen zij aan ChatGPT zouden stellen om advies te krijgen over het veinzen van ADHD. Deze vragen werden, samen met vragen van het onderzoeksteam, aan ChatGPT-4 voorgelegd. De chatbot genereerde vervolgens gedetailleerde instructies over ADHD-symptomen en strategieën om 'ontmaskering' te vermijden.
In het tweede deel van het onderzoek werd dit materiaal getest in een experimentele studie. Hieraan namen 110 eerstejaars psychologiestudenten deel. Zij werden willekeurig toegewezen aan drie groepen: (1) een controlegroep die enkel de testen maakte, (2) een groep die coaching kreeg over de criteria van ADHD volgens het DSM-5- handboek (symptoomcoaching), en (3) een groep die het door ChatGPT gegenereerde coachingsdocument ontving (AI-coaching). Groepen 2 en 3 kregen instructies om te doen alsof zij ADHD hadden. Alle deelnemers maakten vragenlijsten over ADHD-symptomen en ondergingen neuropsychologische tests op aandacht en werkgeheugen. Ook berekenden de onderzoekers de validiteit van de onderzochte symptomen en prestaties, waarmee ze wilden nagaan of de deelnemers tijdens het testen deden alsof. De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in het tijdschrift Psychological Injury and Law en daar gratis te downloaden.
