Bewegen tijdens de les: gezond, haalbaar, maar geen effect op denkvermogen

Effecten en uitvoerbaarheid

Veel mbo-studenten zitten een groot deel van de dag. Langdurig zitten hangt samen met verminderde concentratie, mentaal welbevinden en gezondheid. De invloed van bewegen op het functioneren van het brein is uitgebreid onderzocht bij kinderen en studenten in het hoger onderwijs. Maar over de invloed in het mbo was nog maar weinig bekend.

Petra Luteijn deed haar onderzoek daarom in het mbo. Ze onderzocht of licht bewegen in de klas kan bijdragen aan het denkvermogen en ze wilde ook weten wat er nodig is om zulke interventies praktisch uitvoerbaar te maken. Door zowel de effecten als de uitvoerbaarheid te bestuderen, brengt het proefschrift in kaart of licht bewegen iets oplevert voor mbo-studenten én hoe deze vormen van bewegen zouden kunnen worden geïntegreerd in de klas.

Staan in de klas of wandelpauzes

Luteijn voerde drie interventiestudies uit in het mbo en ze hield focusgroepgesprekken met studenten. De studies laten zien dat eenmalige korte periodes van staan in de klas (30 of 40 minuten) of licht bewegen (wandelpauzes van 5 of 10 minuten) geen invloed hebben op het denkvermogen. Het leidt niet tot betere uitvoerende functies (zoals werkgeheugen, flexibiliteit en remmingscontrole) en het maakt ook niet creatiever. Studenten vinden het wel leuk als er zit-stabureaus in de klas staan, maar ze geven aan dat ze er niet meer door zijn gaan staan. Ze gingen vooral staan wanneer zij daartoe werden gestimuleerd door docenten of klasgenoten. Demotiverend was het als studenten verplicht werden om te staan, of als ze een bijbaan hadden waar ze al veel moesten staan.

Praktische uitvoerbaarheid

In de onderzoeken werkten klassen met een 'sta-lesconcept', waarbij studenten afwisselend zittend en staand werkten. Het bleek praktisch uitvoerbaar zonder de lestijd te verstoren. Het staan in de klas had geen negatieve effecten en de studenten vonden het leuk om stabureaus in de klas te krijgen. Deze bevindingen tonen dat bewegen in de klas niet alleen theoretisch interessant is, maar ook concreet inzetbaar is binnen het mbo en dus veelbelovend. De langetermijneffecten van het 'sta-lesconcept' dienen verder onderzocht te worden.

Aanbevelingen

Hoewel er geen acute effecten waren op de executieve functies of de creativiteit, biedt het onderzoek van Luteijn wel waardevolle inzichten voor vervolgonderzoek. Daarin kan gekeken worden hoe lang, hoe vaak en hoe intensief het bewegen zou moeten zijn om effect te hebben op het denkvermogen.
Omdat eerder onderzoek aangetoond heeft dat meer (licht) bewegen wel goed is voor de lichamelijke en mentale gezondheid doet de onderzoeker een paar aanbevelingen om staan in de klas te stimuleren: start op jonge leeftijd en introduceer staan in de klas of korte beweegpauzes op een leuke manier.

Over Petra Luteijn

Petra Luteijn (Utrecht, 1966) is senior-adviseur onderzoek bij Stichting Lezen en Schrijven. Na een loopbaan in de muziek studeerde ze onderwijswetenschappen aan de Open Universiteit.
Op 10 december om 13.30 uur verdedigt zij het proefschrift 'PHIT2Learn: The Impact of Light-Intensity Physical Activity on Executive Function and Creativity in Vocational Education and Training Students' bij de faculteit Onderwijswetenschappen van de Open Universiteit.

Promotores zijn: prof. dr. Renate de Groot, prof. dr. Hans Savelberg, dr. Inge van der Wurff en dr. Amika Singh.

De promotie is live bij te wonen bij de Open Universiteit in Heerlen en online te volgen via ou.nl/live.