‘Ik kende het Professor van Winterfonds, maar het telefoontje waarin ik hoorde dat mijn boek in de prijzen is gevallen, kwam als donderslag bij heldere hemel.’
Janny promoveerde in 2014 aan de Wageningen Universiteit op het proefschrift Paradoxale modernisering. Ede 1945-1995: groot geworden, herkenbaar gebleven, dat in 2015 als handelseditie is uitgekomen en werd ingezonden voor de Professor van Winterprijs. Deze prijs, waarvan de organisatie in handen is van het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, wordt elke twee jaar uitgereikt voor het beste boek op het terrein van de lokale en regionale geschiedenis in Nederland. Het prijsbedrag van € 3500 wordt ter beschikking gesteld door het Professor van Winterfonds.
Gat in de historiografie
Waarom koos Janny specifiek voor het onderwerp van haar proefschrift? ‘Ik wilde wat archiefonderzoek betreft sowieso dicht bij huis blijven, dus de provincie Gelderland had mijn voorkeur toen ik op zoek was naar een geschikt onderwerp voor mijn promotieonderzoek. In het Gelders Archief was veel materiaal over gemeenten die na de Tweede Wereldoorlog duidelijk met problemen worstelden en ook aan steden als Arnhem en Nijmegen waren veel dossiers gewijd. Maar tot mijn verbazing bleek de provincie weinig aandacht besteed te hebben aan de gemeente Ede, de gemeente waar ik destijds woonde en nog steeds woon. Ook historici lieten deze gemeente links liggen. Terwijl het een van de grootste gemeentes van Nederland was en is, en na 1945 sneller groeide dan bijvoorbeeld Arnhem en het inwonertal in 40 jaar wist te verdubbelen. Ik had het onderwerp voor mijn proefschrift gevonden.’
Groei ondanks spanningen
In haar boek verkent Janny welke ruimte een gemeentebestuur heeft om een eigen invulling te geven aan de veranderingen die de Nederlandse samenleving doormaakte na de Tweede Wereldoorlog, specifiek op lokaal niveau. Janny: ‘De groei tussen 1945 en 1995 hield ook de komst van veel nieuwe inwoners in. Hierdoor ontstonden er spanningen tussen de nagestreefde stedelijke ambities en rurale belangen. Het waren juist de protestants-christelijke meerderheidspartijen die kozen voor groei en voor de uitbouw van het dorp Ede tot Ede-Stad. De in 1962 geformuleerde doelstelling: 100.000 inwoners in 2000, werd in de hele gemeente al in 1996 gehaald. Voor Ede-Stad stond de teller toen op een dikke 60.000.’
Selectieve invulling
De invulling van de stedelijkheid was overigens wel een selectief gebeuren. ‘In mijn proefschrift onderzocht ik de ruimtelijke ordening, het onderwijs, migranten, vrijetijd en cultuur. De conclusie is dat Ede flink werk heeft gemaakt van het faciliteren van de groei van werkgelegenheid en bevolking. De bewuste keuze voor stedelijkheid werd gecombineerd met een deels confessionele invulling op het voorzieningenniveau. Zo werd een sterk protestants-christelijk onderwijsbolwerk gerealiseerd. Was er wel geld voor de aanleg van sportfaciliteiten, maar subsidie voor toneel en opera, of voor het behoud van de schouwburg leidde tot heftige debatten en een behoudend politiek beleid. Ede is door de sterke groei veranderd, maar tegelijkertijd komt uit dit onderzoek naar voren dat, ondanks de uniformerende werking die van het moderniseringsproces uitging, een lokale gemeenschap als Ede haar eigenheid kon behouden binnen het nationale eenwordingsproces.’
Over Janny Bloembergen-Lukkes
Janny studeerde in 1983 als historicus af aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze was enkele jaren werkzaam als lerares Geschiedenis aan de RSG’s van Brielle en Hellevoetsluis. In 1984 startte Janny als docent Geschiedenis aan de faculteit Cultuurwetenschappen van de Open Universiteit, waar ze nu nog steeds werkt. In 2014 promoveerde ze op haar proefschrift “Paradoxale modernisering. Ede 1945-1995: groot geworden, herkenbaar gebleven”.
Prijsuitreiking
De uitreiking van de Professor van Winterprijs vindt plaats op donderdag 9 november bij ProDemos in Den Haag, vanaf 16.00 uur. Wil je daar bij zijn, dan kun je je hier aanmelden. Aanmelden kan nog tot uiterlijk 29 oktober, het aantal plaatsen is beperkt.
