Meer motivatie in de klas door leerlingen meer stem te geven
Belang van student voice
De motivatie en het welzijn van middelbare scholieren staan wereldwijd onder druk: veel leerlingen verzuimen en ervaren minder plezier en betrokkenheid bij het leren. Een belangrijke oorzaak ligt in het gebrek aan autonomie en betrokkenheid bij beslissingen over het eigen onderwijs. Een veelbelovende manier om dit tegen te gaan is student voice (SV): leerlingen actief betrekken bij beslissingen over hun onderwijs zodat zij daarop invloed kunnen uitoefenen. Strating en Vermeulen, die hun onderzoek uitvoerden met Kristin Vanlommel (Hogeschool Utrecht en Universiteit van Antwerpen), wilden weten waarop leerlingen meer inspraak kunnen hebben, hoe deze verschillende aanpakken gerelateerd zijn aan de leermotivatie, en of leerlingen wel meer SV willen. Uitgangspunt is de zelfdeterminatietheorie, die stelt dat motivatie ontstaat wanneer de drie psychologische basisbehoeften worden vervuld: autonomie, competentie en verbondenheid.
Leerlingen willen meer inspraak
De resultaten laten zien dat SV op klasniveau in drie categorieën kan worden onderverdeeld op basis van waarop leerlingen meer inspraak ervaren: inhoud, evaluatie en praktische leszaken. Leerlingen ervaren over het algemeen weinig invloed, maar geven aan meer te willen, met name over de praktische kant van lessen zoals met wie zij samenwerken. Opvallend is echter dat het effectiever is voor hun leermotivatie als zij inspraak hebben op de meer cognitieve en inhoudelijke zaken, zoals wat zij leren. Daar zit een discrepantie.
Inspraak moet geleidelijk worden opgebouwd
Wanneer er een kloof bestaat tussen de mate van inspraak die leerlingen wensen en wat zij daadwerkelijk ervaren, leidt dit tot frustratie en minder ervaren autonomie. Positieve ervaringen met SV kunnen er juist voor zorgen dat leerlingen in de toekomst meer zeggenschap willen en aankunnen. Daarom is het belangrijk dat scholen en docenten deze invloed geleidelijk opbouwen, waarbij leerlingen stapsgewijs meer verantwoordelijkheid krijgen, vooral op inhoudelijk en cognitief vlak. Dit vraagt om leraren die kunnen ondersteunen, uitdagen en geleidelijk verantwoordelijkheid durven overdragen. Daarnaast is een schoolcultuur nodig die zowel leerlingen als docenten erkent als volwaardige partners in onderwijsontwikkeling.
Students4Change!
Het onderzoek waarop deze bevindingen zijn gebaseerd, maakte deel uit van het vierjarige landelijke project Students4Change!, gesubsidieerd door SIA. Hierin werkten negen middelbare scholen, drie lerarenopleidingen en een universiteit samen om onderwijs te vernieuwen en de rol van leerlingen te versterken. In totaal vulden 395 leerlingen uit 18 klassen (gegeven door 18 docenten in verschillende vakken) een vragenlijst in. Hierin werd gevraagd naar hun ervaren en gewenste mate van inspraak over tien onderdelen van het curriculum, hun motivatie en de mate waarin hun basisbehoeften werden vervuld.
Meer weten over het project? Op de website van Students4Change! (Hogeschool Utrecht) Staat meer informatie, inclusief de StudentVoiceCast waarin docenten hun ervaringen vertellen.
