Onderzoek naar de emotionele dynamiek in het klaslokaal

Leraren en emotieregulatie

Jongeren ervaren meer stress, somberheid en onzekerheid, wat hun leerprestaties, schoolplezier en toekomstperspectieven onder druk zet. Een belangrijk mechanisme dat hierin meespeelt is emotieregulatie: het vermogen om met lastige gevoelens om te gaan. Hoewel we veel weten over hoe jongeren dat zelf doen (intrapersoonlijke emotieregulatie), is er nog weinig bekend over hoe anderen - en in het bijzonder leraren - hen daarbij kunnen helpen. Dit wordt interpersoonlijke emotieregulatie (IER) genoemd. Van Zutphen richt zich op deze rol van de leraren: welke steun kunnen zij in de natuurlijke schoolomgeving bieden, en wat betekent dat voor het mentale welzijn van hun leerlingen?

Wat gebeurt er in de klas?

Om te onderzoeken hoe leraren en leerlingen zich daadwerkelijk voelen en gedragen tijdens de les gebruikt Van Zutphen de innovatieve methode Ecological Momentary Assessment (EMA). Zowel leerlingen als leerkrachten krijgen gedurende de dag korte, dagelijkse vragenlijsten op hun telefoon. Via die vragenlijsten geven ze aan hoe zij zich op dat moment voelen, of er sprake is geweest van emotieregulatie, en hoe ze die ervaren hebben. Op die manier wordt de emotionele dynamiek in-het-moment in de klas nauwkeurig vastgelegd. Aan het onderzoek doen vijftig klassen mee, waarbij telkens de leraar en zijn of haar leerlingen gedurende twee schoolweken worden gevolgd. Leerlingen vullen tijdens de les dagelijks in hoe ze zich voelen, of ze steun hebben gezocht bij de leraar, en of ze die steun ook daadwerkelijk gekregen en als helpend ervaren hebben. Leraren geven op hun beurt aan wat ze aan emoties van de klas hebben opgevangen, en op welke manier ze daarop hebben gereageerd. Door deze informatie te analyseren, krijgen de onderzoekers zicht op hoe interpersoonlijke emotieregulatie in de dagelijkse schoolpraktijk werkt en welke invloed dit heeft op het mentale welzijn van leerlingen.

Handvatten voor leraren

Het uiteindelijke doel van het project is om beter te begrijpen hoe leraren op een effectieve manier kunnen bijdragen aan het mentaal welzijn van jongeren. De bevindingen kunnen richting geven aan concrete handvatten voor de praktijk, zoals trainingen of digitale tools die leraren helpen om emoties van leerlingen beter te herkennen en daarop in te spelen. Daarmee draagt het onderzoek bij aan een onderwijsomgeving waarin niet alleen kennis, maar ook het mentaal welzijn van leerlingen centraal staat.

NWO financiert het onderzoek vanuit het programma Social Sciences and Humanities Open Competition XS 2025. Het project getiteld 'Interpersonal Emotion Regulation for Student Mental Well-being: A Daily Momentary Assessment' heeft een looptijd van 12 maanden.