Bij vaktherapie worden allerlei non-verbale middelen methodisch ingezet. Dat gebeurt via muziek, spel of drama, en in dit onderzoek met tekenen, schilderen en collages maken. Susan van Hooren: ‘Vaktherapeuten zien zelf dat hun behandelmethode effect heeft, maar het is nog te weinig aangetoond met onderzoek. Daarom is dit pilotonderzoek naar het verloop van deze interventie een belangrijke eerste stap.’
Minder afhakers
Het gaat om een onderzoek met negen vluchtelingen met PTSS van Karin Schouten, onder de paraplu van samenwerkingsverband KenVak, Arq Psychotrauma Expert Groep, Radboud Universiteit Nijmegen en Open Universiteit. Schouten werkt als beeldend therapeut met traumapatiënten bij Centrum '45. Ze deed literatuuronderzoek en ontwikkelde de interventie die ze nu nauwkeurig heeft beschreven. De therapieacceptatie door deze patiënten lijkt groter dan bij andere traumatherapievormen, zoals EMDR en cognitieve gedragstherapie. ‘Driekwart van de cliënten hield deze therapie vol. Meestal haakt de helft af’, zegt Van Hooren, die leiding geeft aan KenVak en coauteur is van dit onderzoek.
Vluchtelingen
Taal schiet soms tekort, zeker bij traumabehandeling. Niet alleen kan het te zwaar zijn om trauma’s te verwoorden, voor sommige groepen is dit bijna niet mogelijk. Vluchtelingen lopen tegen een taalbarrière en cultuurverschillen aan. En ook voor kleine kinderen, mensen met een verstandelijke beperking en dementerenden kan ‘praten’ een drempel zijn. Van Hooren: ‘Vaktherapie is breed inzetbaar, voor deze groepen, maar bijvoorbeeld ook voor mensen die erg geneigd zijn tot rationaliseren.’
Gevoel van controle
In de onderzochte interventie doorloopt de cliënt in twaalf sessies drie fasen. In de stabilisatiefase werkt de therapeut met de cliënt aan stressreductie en een groter gevoel van controle over de situatie door positieve en negatieve herinneringen te verbeelden. Van Hooren: ‘Die balans is belangrijk. Mensen maken bijvoorbeeld een collage waarin ze een landschap verbeelden dat voor hen een veilige plek betekent.’
Eigen tempo
In de tweede, traumagerichte fase worden de items verder uitgewerkt. Praten over de afbeeldingen mag, maar hóeft niet. ‘Het gaat erom dat de persoon controle houdt en het eigen tempo kan bepalen.’ In de derde fase gaat het ten slotte om 'betekenisverlening': verleden, heden en toekomst worden opnieuw met behulp van beeldend werk in een context geplaatst.
