Kan muziek je kalmeren in tijden van stress?

Wie houdt er niet van muziek?

Iedereen kent wel dat gevoel: Je zit in de auto te mijmeren over je dag en ineens hoor je dat liedje. Dat liedje waar je ineens heel blij van wordt. Je zet de muziek hard en zingt mee. Je vergeet waar je aan dacht en het leven voelt zonniger. 'Bijna iedereen heeft wel muziek waar goede herinneringen aan vast zitten. Muziek krijgt lading doordat je liedjes vaker hoort of doordat het samenvalt met een bijzonder moment, zoals tijdens een verliefdheid, bruiloft of begrafenis. Die lading wordt samen met de muziek opgeslagen in je geheugen. Hoor je het liedje? Dan voel je de emotie die erbij hoort. Het is voor iedereen anders welke muziek dat effect heeft. Wel herinneren de meeste mensen muziek uit hun puberteit vaak sterk en gaan juist die liedjes gepaard met positieve gevoelens.'

Stress verlagen

'Je kunt je minder nerveus of rustiger voelen door te luisteren naar muziek die je fijn vindt. Het leidt je af van je zorgen en kan positieve emoties oproepen. Zelf muziek maken heeft dat effect nog sterker. Dat kan met een muziekinstrument of door lekker mee te zingen. We zien die toepassing steeds meer in de zorg, bijvoorbeeld in verpleeghuizen waar ouderen samen liedjes van vroeger zingen en een muziektherapeut wordt ingezet om gericht onrust en stressgevoelens te verminderen. Muziek kan stress verlagen. Mensen ervaren dat zo, maar hun lichaam laat dat ook zien door een lagere hartslag en bloeddruk en een lager niveau aan stresshormonen.'

Groepsgevoel

Luister je niet alleen, maar samen naar muziek? Dan kun je je meer verbonden voelen met de ander. Beweeg je samen op hetzelfde ritme, dan kun je dat gevoel van verbondenheid nog sterker gaan voelen. Daarom voelen mensen die de wave doen in een stadion een sterk groepsgevoel. Het initiatief waarbij geklapt werd voor mensen die tijdens de Corona-crisis in de zorg werken heeft wellicht voor zo’n zelfde gevoel gezorgd onder degenen die meeklapten.

Van muziek naar muziektherapie

'Doordat muziek zo’n sterke emotionele lading teweeg kan brengen, kan muziek gebruikt worden in therapievorm. Een therapeut zet muziek therapeutisch in om bijvoorbeeld emoties te leren herkennen. Mensen die in het dagelijkse leven hun emoties slecht herkennen, komen makkelijker in situaties terecht waar die emoties de overhand krijgen. Door de therapeutische inzet van muziek leren ze hun emoties beter kennen en in actie te komen. Vervolgens kunnen ze leren te anticiperen op situaties in het dagelijks leven, die voor hen leiden tot stress en veel emoties. Er is een duidelijk onderscheid tussen muziektherapie en het opzetten van een muziekje. In dat laatste geval is het zeker niet zo dat het in plaats komt van praten of medicijnen.'

Reflectie

Hoewel vaktherapie een alternatief is voor therapie waarbij alleen maar gepraat wordt, is reflectie een essentieel onderdeel. 'Muziek puur en alleen is geen wondermiddel. Het werkt in combinatie met praten over emoties. Die combinatie leert cliënten beter om te gaan met emotionele gebeurtenissen. Een goed opgeleid en geoefend vaktherapeut kan met muziek blijvende gedragsverandering teweeg brengen. Muziektherapie werkt echter alleen als je als muziektherapeut voldoende weet af te stemmen op het individu. Een muziektherapeut heeft hiervoor in zijn of haar opleiding zowel muzikale vaardigheden als de kennis van de psyche geleerd.' Dan, zo blijkt uit onderzoek van Van Hooren en collega’s, kan vaktherapie een heel gunstig effect hebben.

Voorkomen is beter dan genezen

Muziektherapie kan ook preventief worden ingezet. Op dit moment loopt er een onderzoek naar interventies bij studenten op een Hogeschool. Veel van hen ervaren sterke druk om te presteren. Om te voorkomen dat ze vastlopen worden 8-10 sessies muziektherapie ingezet. De studenten leren negatieve gevoelens te herkennen en hierop te anticiperen. Zo kunnen ze op tijd ingrijpen voor de studiedruk hen te veel wordt.

Stress en corona

Het coronavirus is voor de meesten van ons beangstigend. De maatregelen om verdere verspreiding te voorkomen zijn ingrijpend en veroorzaken soms ook stress. Er zijn ook mensen voor wie de verplichte rust relativerend werkt: niet langer rennen van afspraak naar afspraak. Of je in deze tijd veel stress ervaart of juist nu van plan bent je toekomst minder stressvol in te richten: muziek kan daar een belangrijke rol in spelen.