null Online onderwijs: zó blijft iedereen wakker en gemotiveerd!

OW_KimDirkx_OnlineOnderwijs_18907_head_large.jpg

Online onderwijs: zó blijft iedereen wakker en gemotiveerd!

Online onderwijs is booming. Digitale lessen, colleges, werkgroepen en tentamens zijn voorlopig de norm. Dat vraagt om een andere vorm van lesgeven. Wat NIET werkt: een klassikale les één-op-één streamen via Teams of Zoom. Zzzzzzz….dan valt iedereen binnen no time in slaap. Hoe houd je online onderwijs dan wél leuk? En: is de digitale klas een blijvertje?

Aan het begin van de eerste corona-lockdown zaten veel docenten met de handen in het haar. Online lesgeven? Okay, we snappen dat het moet. Maar hoe dan? Als koploper in digitaal onderwijs deelde de Open Universiteit al snel kennis met collega’s van andere universiteiten en scholen. Eerst via een online handboek digitale didactiek en livestreams om de meest prangende vragen te beantwoorden. Om docenten echt te helpen online les te geven zijn korte modulen ontwikkeld waarin je concreet de les online leert inrichten. Via vrij toegankelijke webinars wordt telkens een onderwerp behandeld. Dat de behoefte aan kennis over goed online onderwijs groot is bewijst het hoge aantal aanwezigen bij onze webinars Digitale Didactiek. 

Honger naar kennis

Van thuis uit studeren zal voor studenten en middelbare scholieren ook in de toekomst realiteit blijven. De honger naar meer kennis over online onderwijs blijft dus groot. 'Logisch, want de didactiek van online en offline onderwijs is wezenlijk anders', vertelt Dirkx. 'De basis: de manier waarop wij leren en hoe ons geheugen werkt, is online hetzelfde als in de klas. Ook onderwijsdoelen veranderen niet direct. Wat bij online onderwijs wél verandert, zijn de leeromstandigheden. En die vragen om andere type lessen, instructies, werkvormen en manieren om te beoordelen.'

Aantrekkelijke mix

Er zijn studenten en leerlingen die zeggen zich online beter te kunnen concentreren. Anderen vinden het juist oersaai. Dirkx: 'Van negen tot vijf lessen volgen vanachter je computer is enorm intensief. Je wordt snel afgeleid door social media, online content of andere verleidingen in en rond huis. De aandachtspanne is online vaak korter dan in de klas. Maar hoe houd je leerlingen bij de les en gemotiveerd? De kunst van online onderwijs is: een aantrekkelijke mix van heldere, korte, instructies, visuele kennisoverdracht, interactieve kennisverwerking en formatieve toetsing.'

Meer zelfstudie

Dé gouden tip: houd de online kennisoverdracht kort en beknopt. Een grote valkuil is het simpelweg één-op-één streamen van colleges of delen van PowerPoint presentaties. Dat werkt niet. Online onderwijs betekent meer aansturen op zelfstudie. Maar niet door kennis zonder meer over de schutting te gooien. Zo van: lees hoofdstuk één tot en met zes en klaar. Alles staat of valt met een goede online leeromgeving. Daarin zijn lesplan, leerdoelen en activiteiten netjes gestructureerd. Een weeklesplan biedt een mooie afwisseling van online kennisoverdracht, verwerkingsopdrachten en formatieve toetsen. Ondersteuning in het doorlopen van de opdrachten is belangrijk.

Debatteren via Twitter

Gebruik de online les voor duidelijke instructies over de zelfstudie. En voor het wegnemen van onduidelijkheden, verdieping en het creëren van een positief leerklimaat. Zorg ook voor feedback en interactie. Dat is erg belangrijk om de relatie docent-student en studenten onderling levendig te houden. Noem studenten bij naam. Laat ze samenwerken en maak gebruik van automatische feedback in bijvoorbeeld toets-software. Zo beloon je de inzet van studenten direct. Via de chat of een formatieve toetsapplicatie is het goed mogelijk om klassikaal feedback te geven en te toetsen of iedereen de stof begrijpt. Groot voordeel van online les is dat de docent de hele groep tegelijk vragen kan stellen en de les kan aanpassen op het niveau van de antwoorden. Een andere mogelijkheid voor interactie: laat studenten met elkaar in discussie gaan over de theorie, bijvoorbeeld via een discussieforum of social media. Zo vergroten ze gelijk hun netwerk.

Sluit de week samen af

Afwisseling en sociaal contact houdt het leuk voor docent en student. In de klas zien docenten hun studenten elke dag. Bij binnenkomst maken ze een praatje en zien ze direct hoe iemand erbij zit of het huiswerk gemaakt is, etc. Online kun je ook informele contactmomenten plannen. Bel studenten eens op of stuur een persoonlijke mail. Organiseer een leuke quiz of challenge en begin of sluit de week samen af.

Geef aandacht

Veel leerlingen en studenten hebben het zwaar in coronatijd. Ga er dan ook niet meteen vanuit dat iemand lui is of geen zin als de concentratie stokt. Geef aandacht. Controleer of de lerende wel een rustige werkplek heeft met een laptop die het doet. En probeer oplossingen te bedenken. Vraag een student die moeite heeft om zich te concentreren om chatmoderator of notulist te zijn om te helpen de aandacht er bij te houden..

Blended, het nieuwe ideaal

En straks, als we weer terug gaan naar normaal? Is online onderwijs een blijvertje op reguliere scholen en universiteiten? Zelfs een volwaardig alternatief? 
Dirkx ziet zeker kansen: 'Maar het is niet het één of het ander. Het nieuwe ideaal zal in de richting van blended onderwijs gaan: een mix tussen online, fysiek en praktijk onderwijs. Met minder fysieke lessen besparen studenten veel tijd. Die extra uren kunnen ze anders besteden. Bijvoorbeeld aan werk of sport. Informeel leren wordt steeds belangrijker. Daarnaast helpt technologie om de afstand tot het werkveld te verkleinen. Zo kun je eenvoudiger experts van buiten laten inbellen voor een gastcollege. Of studenten binnen en buiten de onderwijsinstelling online met elkaar laten discussiëren of samenwerken. Ik zie online hele interessante communities ontstaan waar studenten hun kennis vergroten en hun netwerk uitbreiden. Blended onderwijs bereidt studenten voor op de digitale geletterdheid die ze nodig hebben in de beroepen van de toekomst.'