Wat zijn de zwakke schakels in de supply chains?

Wim Lambrechts: 'Supply chain management of integraal ketenbeheer is tijdens de COVID-19-pandemie wereldwijd ernstig verstoord en soms zelfs helemaal tot stilstand gekomen. Dat heeft ertoe geleid dat in toenemende mate wordt nagedacht over de wijze waarop supply chains in de toekomst beter kunnen functioneren. Zeker omdat de coronapandemie waarschijnlijk niet eenmalig was en dus niet op zich staat. Daar komt nog bij dat de westerse landen in toenemende mate afhankelijk zijn van economische grootmachten zoals China als het gaat om de toelevering van grondstoffen en daarmee de goederenproductie.'

Kortere productieketens

'Om de zwakke schakels in de supply chains te vervangen, zijn kortere productieketens een interessante optie, zodat bedrijven economisch minder kwetsbaar zijn. Het gaat er uiteindelijk om de verschillende supply chains anders in te richten en meer veerkracht te verlenen als zich nieuwe schokken voordoen binnen de mondiale economie. Dat is één deel van het verhaal. Daarnaast worden bedrijven steeds meer geacht verantwoordelijkheid te nemen voor wat zich afspeelt binnen hun supply chain en daadwerkelijk duurzaam aan de slag te gaan. Zo zijn er bedrijven met een supply chain die reikt tot in ontwikkelingslanden. Een vraag die dan meteen komt bovendrijven: wordt op een sociaal verantwoorde manier omgegaan met de medewerkers die deel uitmaken van die supply chain?'

Socialer, ethischer en duurzamer beleid

Een sprekend maar niet tot de verbeelding sprekend voorbeeld in deze context is Apple. Dit bedrijf is voor de productie van de iPhone sterk afhankelijk van een grote hoeveelheid leveranciers. Wim: 'Apple is in het verleden terechtgewezen omdat zich tijdens de productieactiviteiten tal van sociaal onaanvaardbare problemen hebben voorgedaan. Die misstanden hebben er zelfs voor gezorgd dat medewerkers in Chinese productiefaciliteiten tot zelfdoding overgingen. Aan de andere kant zijn er positieve verhalen te vertellen van bedrijven die wel goed te werk gaan en een duurzaam alternatief bieden, zoals Fairphone. Om tot meer van die verhalen te komen, is een belangrijke rol weggelegd voor het management. De managers van de toekomst binnen de supply chains zijn voorstander van een socialer, ethischer en duurzamer beleid en ze willen daar actief vorm aan geven. Anders gezegd: ze houden zich niet enkel en alleen bezig met winstmaximalisatie.'

Competenties verder uitdiepen

'Er is in elk geval nog een lange weg te gaan. We richten ons nu in een NWO-project op individuele duurzaamheidscompetenties in relatie tot learning communities binnen de logistiek en supply chain management. Die competenties, zoals systeemdenken en toekomstdenken, verdienen het om verder uitgediept te worden. Vooral ook op ethisch gebied, want ethische kwesties worden nogal eens genegeerd of over het hoofd gezien in de economische praktijk. Er zijn bedrijven die zich weliswaar profileren als duurzaam, maar hun moreel besef laat daarbij geregeld te wensen over. Die aandacht voor de morele component op duurzaamheidsgebied ontbreekt overigens ook nog wel eens tijdens het verrichten van wetenschappelijk onderzoek naar duurzaamheidscompetenties.'

Is de circulaire economie duurzaam?

'Wat is werkelijk duurzaam en wat niet? Dat is steeds de cruciale vraag. Wat duurzaam is, is niet noodzakelijkerwijs ethisch verantwoord. Dat geldt evengoed als het bijvoorbeeld gaat over de circulaire economie, een hot topic op dit moment. Alleen: is die economie per definitie duurzaam? Een kritische houding brengt het antwoord dichterbij. Net als systeemdenken, want daardoor krijg je een overkoepelend inzicht in de manier waarop alle afzonderlijke onderdelen van de complexe duurzaamheidsmaterie zich tot elkaar verhouden.'

Wim Lambrechts (1982) promoveerde in 2016 aan de Universiteit van Antwerpen. Sinds 2016 werkt hij als universitair docent Supply chain management en vanaf begin 2021 als universitair hoofddocent aan de faculteit Managementwetenschappen van de Open Universiteit. Daarnaast heeft hij zich in 2018 als visiting professor verbonden aan de Universiteit Hasselt.