Ondersteuning bij open access publiceren
Beleid Open Universiteit: Open access is de norm
Open access staat voor vrije toegang tot wetenschappelijke informatie, zoals tijdschriftartikelen en data, en heeft als doel om publiek gefinancierd onderzoek voor iedereen online toegankelijk te maken. Open access publicaties zijn beter vindbaar, worden vaker geciteerd en hebben een groter bereik. Open access komt niet alleen de wetenschap ten goede, maar ook de maatschappij en de economie. Ook individuele onderzoekers hebben belang bij een zo breed mogelijk publiek voor hun werk, waarbij dit publiek zo snel mogelijk toegang tot de informatie moet krijgen.
Het streven van de Open Universiteit 100% open access. Dat houdt in dat alle publicaties online terug te vinden zijn. (Meer informatie over het beleid van de Open Universiteit met betrekking tot open access vind je op de organisatiepagina's op deze website.)
Tools en ondersteuning bij open access publiceren
Onderzoekers van de Open Universiteit die open access willen publiceren kunnen beroep doen op de volgende ondersteuning en instrumenten.
De research portal
De Open Universiteit stelt een institutional online repository beschikbaar zodat alle wetenschappelijke en vakpublicaties publiekelijk beschikbaar zijn via de research portal. Dat kunnen printversies zijn, maar ook postprint of preprint versies.
Het Pure support team
Het Pure support team beheert de repository, ondersteunt onderzoekers waar nodig bij het invoeren van hun publicaties en valideert de invoer.
- Van niet-open-accesspublicaties wordt de 'preprint' of 'postprint' van de publicatie opgeslagen in de repository Pure. Het Pure support team checkt tijdens de validatieprocedure standaard het open access beleid van de uitgevers. Indien mogelijk worden eerdere versies van een publicatie opengezet.
- Voor het publiceren van de 'version of record' (de uitgeversversie) van een publicatie in de repository kan de onderzoeker een beroep op het amendement Taverne in de Nederlandse auteurswet (artikel 25fa van de auteurswet). Onderzoekers van de Open Universiteit kunnen eenmalig via een formulier aangeven dat ze willen publiceren onder het Taverne amendement (end user agreement). Het Pure support team checkt bij validatie van een publicatie de toepasbaarheid van het Taverne amendement en het moment waarop een publicatie openbaar gemaakt kan worden. De onderzoeker hoeft daar verder niets aan te doen.
Kijk voor uitgebreidere informatie over het Taverne amendement op de pagina Open Universiteit en open access. Of kijk op de nationale nationale webpagina: 'You share, we take care'.
Stappenplan open access publiceren
Om onderzoekers van de Open Universiteit te helpen bij het open access publiceren van een artikel in een wetenschappelijk tijdschrift is een handig stappenplan opgesteld. (Alleen beschikbaar voor onderzoekers van de Open Universiteit.) Behalve tijdschriftartikelen kunnen ook conference papers en (hoofdstukken uit) boeken, en ook data open access gepubliceerd worden.
Hulp bij het vinden van open access deals
Bij het kiezen van een tijdschrift om in te publiceren, is het belangrijk om te onderzoeken wat de open access mogelijkheden zijn. Veel tijdschriften bieden open access mogelijkheden (eventueel tegen betaling), en uitgevers publiceren ook steeds meer volledig open access tijdschriften. Maar dikwijls betekent open access dat de auteur de kosten, de zogenaamde Article Publishing Charges (APCs) of BPCs (Book Publishing Charges) moet betalen. De UNL en ook de UKB, het samenwerkingsverband van universiteitsbibliotheken en de Koninklijke bibliotheek, hebben namens de universiteiten deals gesloten met uitgevers om zo de mogelijkheden tot open access te publiceren te verruimen. Vaak zijn in die deals kortingen op de APC overeengekomen (soms 100%). Het is belangrijk om je van tevoren goed te informeren over de regelingen en de kosten.
Om bij het publiceren een weloverwogen keuze voor een tijdschrift te kunnen maken moet je dus ook de mogelijkheid voor open access van een tijdschrift mee afwegen. Daar zijn verschillende tools voor beschikbaar.
- DOAJ is een directory of Open Access tijdschriften en biedt de mogelijk naar Open Access tijdschriften en artikelen te zoeken.
- De UNL-deals per uitgever staan vermeld op de nationale open access website. Voor vragen rondom de UNL-deals kunnen onderzoekers van de Open Universiteit terecht bij onze PURE repository manager.
- De Open Access Journal Browser presenteert op een overzichtelijke manier de meest belangrijke journals en de Open access mogelijkheden. De tool is tot stand gekomen op initiatief van de Universiteit Wageningen en wordt ook aan andere UB’s ter beschikking gesteld. Onderzoekers vinden hier informatie over tijdschriften waarmee UKB deals heeft gesloten. Bij elk tijdschrift is onder andere informatie te vinden over de Open access korting en de impactfactor en er wordt een toelichting gegeven over de aard van een eventuele Open access deal. Verder worden ook gegevens over co-citaties van een tijdschrift bijgehouden. Daardoor is het mogelijk om te verwijzen naar 'vergelijkbare tijdschriften'. De Open access journal browser biedt daarnaast nog een aantal handige links, bijvoorbeeld direct naar het tijdschrift of de Sherpa Romeo database (Romeo/Sherpa tool)
- De websites van de uitgevers bevatten vaak een sectie met uitleg over hun open access beleid, de UNL-deals en de uitgevers bieden vaak ook support bij het uitzoeken of je in aanmerking komt voor korting op de APC. Het kan wel zo zijn dat er een limiet is gesteld aan het aantal open access publicaties dat onder de VSNU deal kan vallen.
Controleer ook welke versie van een publicatie onder open access valt: de uitgeversversie of alleen de eigen (preprint of postprint) versie.
Data en open access
Bij open access gaat het ook om het openbaar beschikbaar stellen van onderzoeksdata. Onderzoekers van de Open Universiteit kunnen een beroep doen op de data steward om een data management plan op te stellen.
Open Access Stimuleringsfonds
De UNL heeft afspraken gemaakt met de grotere uitgevers, waardoor open access publiceren van artikelen mogelijk is geworden. Nog niet alle tijdschriften doen hier aan mee, maar bieden vaak de optie om een artikel open access te publiceren indien de auteurs de APC kosten voor hun rekening nemen. Idealiter is voor deze laatste optie budget voorzien in het onderzoek budget. Indien dit niet zo is kan onder voorwaarden een beroep worden gedaan op het Open Access fonds van de Open Universiteit (alleen voor onderzoekers van de Open Universiteit - inlog noodzakelijk).