Balans tussen beschermen en benutten
De Nationale omgevingsvisie (NOVI) is een van de kerninstrumenten van de nieuwe Nederlandse Omgevingswet. Het doel van die Omgevingswet is het bereiken van een balans tussen het beschermen en benutten van de fysieke leefomgeving en daarmee te zorgen voor een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit. Aangezien een Nationale Omgevingsvisie alle inwoners van Nederland raakt, is vanaf de start in 2017 ingezet op een brede maatschappelijke inbreng. Maar die maatschappelijke inbreng hield wel grotendeels op bij de landsgrenzen. 'Gezamenlijke visievorming blijkt voor de totstandkoming van de NOVI zelf een stap te ver te zijn geweest. De grote vraagstukken op bijvoorbeeld het gebied van duurzaamheid, economische groei en krimp zijn primair met een nationale focus benaderd', aldus Saskia Bisschops.
Grensverlagende samenwerking
Saskia Bisschops, onderzoeker van de Open Universiteit en NEIMED, evalueerde de potentiële gevolgen van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) op de grensoverschrijdende ruimtelijke ordening in de Euregio Maas-Rijn en de Euregio Rijn-Maas-Noord. Jol Stoffers, wetenschappelijk directeur van NEIMED en hoogleraar aan de Open Universiteit geeft aan: 'Vanuit NEIMED willen we een bijdrage leveren aan grensverlagende samenwerking. We werken hierbij nauw samen met de Open Universiteit en ervaren een gezamenlijke verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een veerkrachtige regio.' Bisschops voerde de evaluatie uit samen met Vincent Pijnenburg (Fontys International Business School) en Martin Unfried (ITEM, Maastricht University). Bisschops: 'Wij beschouwen de NOVI vooral als een kans voor een betere "grensoverschrijdende samenwerking" binnen het ruimtelijk domein. Maar het is nog lang niet zeker of die kans ook wel benut wordt.'
NOVI-gebied Zuid Limburg
Bij de uitwerking van de NOVI, zijn NOVI-gebieden aangewezen. 'De toewijzing van het NOVI gebied Zuid-Limburg kan een interessante pilot zijn om te experimenteren met het samen ontwikkelen van een grensoverschrijdende visie op een beperkter schaalniveau en in een kleinschaliger gebied', aldus de onderzoekers. Ze formuleren een aantal aanbevelingen voor de samenwerking:
- Wij adviseren de aan de grens gelegen NOVI-gebieden om allereerst te werken aan een goede kennismaking en relatie met relevante actoren uit de buurlanden. Houd ook rekening met verschillen in planningscultuur en systeem. De NOVI pleit voor een integrale en participatieve benadering, maar dat betekent niet dat de buurlanden dezelfde denkwijzen en ambities er op nahouden.
- Wanneer de samenwerking té veel vanuit NOVI perspectief wordt ingestoken, is een mogelijk risico dat de buurlanden dit als eenzijdig ervaren, waardoor er geen gezamenlijk gedragen initiatief ontstaat.
- Begin niet met het inrichten van nieuwe overlegstructuren en –organen, maar gebruik de bestaande netwerken en structuren zoals bijvoorbeeld de Nederlands-Duitse Commissie voor de Ruimtelijke Ordening (DNLCRO).
Grenseffectenrapportage 2020
Het Dossier NOVI maakt onderdeel uit van de Grenseffectenrapportage 2020. Dit rapport wordt jaarlijks opgesteld door NEIMED en ITEM. Het rapport is op 20 november beschikbaar gekomen. Dossier NOVI wordt op 4 december 2020 gepresenteerd tijdens een online workshop.
