null Hebben slimme robots rechten?

Perron_RW_SlimmeRobot_head_large.jpg

Hebben slimme robots rechten?

'Na wat er in het voorjaar van 2018 is gebeurd rondom Facebook, moge het wel duidelijk zijn dat een maximale menselijke controle over slimme robots een lastig karwei wordt.' Dat zegt hoogleraar Privaatrecht prof. mr. Jac Rinkes van de Open Universiteit, naar aanleiding van een verklaring die Nederland en 24 andere Europese landen in Brussel hebben ondertekend. Daarin pleiten ze voor een menselijke controle over slimme robots. Maar de vraag die zich daarbij direct aandient is: hebben slimme robots eigenlijk ook rechten?

Kunstmatige intelligentie voor de toekomst

De 25 landen hebben afgesproken gezamenlijk op zoek te gaan naar een antwoord op sociale, juridische en ethische vragen over het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI). Het doel is een 'klimaat van vertrouwen' op te zetten rond kunstmatige intelligentie en mensen ermee vertrouwd te maken. Als het aan de bewuste landen ligt, moet Europa wereldwijd voorloper worden op het vlak van onderzoek naar en het ontwikkelen van robots, software en apparaten waarbij AI een rol speelt. Kunstmatige intelligentie zou immers een belangrijke bijdrage kunnen gaan leveren aan oplossingen op het gebied van grote thema’s als gezondheidszorg, klimaatverandering, migratie en cyberveiligheid.

Controleren lastig

Stephen Hawking, Elon Musk: het zijn slechts twee van vele illustere figuren die lang geleden al waarschuwden voor de risico’s die de ontwikkeling van steeds slimmere robots met zich mee zal gaan brengen. Overheden blijken nu eindelijk wakker te worden. Met het akkoord dat ze onlangs in Brussel ondertekenden, willen de deelnemende landen voorkomen dat er schadelijke toepassingen met kunstmatige intelligentie worden ontwikkeld. Zo moet duidelijk zijn wie er verantwoordelijk is. Bovendien moeten zaken als privacy en persoonlijke gegevens goed worden beschermd. Jac Rinkes kan zich wel vinden in het streven. 'Ik denk dat het een goede zaak is dat overheden nu in beweging komen na alles wat er al gezegd is door experts en de recente gebeurtenissen rondom het sociale platform Facebook. Maar controleren blijft vooralsnog erg lastig.'

Robotrecht

Tegelijk dient zich een andere vraag aan. Hoe zit het bijvoorbeeld met de rechten van een slimme robot? Rinkes, die afgelopen jaar tijdens de diesviering nog een rede hield over robotrecht, denkt er het zijne van: 'Tot een heel ver stadium blijft een robot onze verantwoordelijkheid. Maar als we straks robots hebben die bijvoorbeeld écht na kunnen denken en zich misschien zelfs kunnen vermenigvuldigen, wie zijn wij dan om ze hun rechten te onthouden? Daarom zullen ook de juridische kwesties rondom slimme robots straks goed in kaart moeten worden gebracht.'

Prof. mr. J. Rinkes is hoogleraar privaatrecht aan de Open Universiteit en hoogleraar Europees en vergelijkend verzekeringsrecht aan de UvA.

Bekijk het perroncollege: Slimme robots