Onderzoek: moet de academische wereld een quotum instellen voor 'non-white' academici?
Inclusie in de wetenschappelijke wereld
Jelle Mampaey: 'Als je binnen universiteiten om je heen kijkt, dan zie je dat de groep academici behoorlijk eenzijdig van samenstelling is en er belangrijke groepen uitgesloten worden. Zeker als je kijkt naar personeel dat zichzelf als 'niet-wit' identificeert, waarvoor we de term 'racialised scholars' gebruiken. NWO heeft een onderzoeksprogramma opgestart om gelijkheid binnen de academische wereld te bevorderen. Een van de projecten binnen dat onderzoeksprogramma is 'Quotas for the Inclusion of Racialised Dutch Scholars'. Jelle Mampaey (faculteit Managementwetenschappen) is een van de onderzoekers binnen dit project dat getrokken wordt door de Radboud Universiteit.
Verenigen in een netwerk om inclusie op de agenda te zetten
Mampaey: 'Het vervelende is dat we eigenlijk niet precies weten hoe het zit, niet in absolute aantallen en niet in oorzaken. Bijkomend probleem is dat je eigenlijk die aantallen helemaal niet wilt meten. Dan zou je etiketten moeten gaan plakken - mensen in hokjes stoppen. Een grote vraag is ook waaróm zo weinigen de weg naar de universitaire wereld vinden. Waar lopen zij tegen aan? En hoe kun je dat dan oplossen? Dat weten we allemaal niet. Dit project wil daar wat aan doen.' Het project wil (uitgesloten) racialised academici in Nederland verenigen in een netwerk en zo meer inzicht krijgen én hun inclusie in het academisch beroep op de politieke agenda te zetten. Mampaey: 'We gaan niet labellen. Wie zich aangesproken voelt, wie zichzelf ziet als niet-wit, als 'racialised academic', kan zich aansluiten bij het netwerk.' De onderzoekers gaan samen met dat netwerk verkennen waar deze groep tegenaan loopt en wat je eraan kunt doen.
Nut van quota
In dit soort situaties van uitsluiting wordt vaak gewerkt met quota. Denk maar aan quota voor meer vrouwen binnen de universiteit of in de top van het bedrijfsleven. Mampaey: 'In het project kijken we wat de rest van de wereld doet om de toegankelijkheid te verbeteren. Hebben zij quota? Werkt dat? Waarom wel of niet? Wat kunnen we daarvan leren voor Nederland?' Mampaey benadrukt dat het project niet per se streeft naar een quotum. 'Het gaat erom dat de toegang tot academia wordt vergroot. Als elders blijkt dat een quotum helpt, dan moeten we kijken of dat in de Nederlandse situatie ook kan helpen. En hoe ga je dan om met de weestand die veel mensen hebben tegen een quotum? En misschien komen we tot de conclusie dat we ook aan andere oplossingen moeten denken. Bijvoorbeeld bijzondere leerstoelen voor 'racialised scholars'… Maar voordat we aan oplossingen denken, moeten we eerst weten waar mensen tegenaan lopen. Dat netwerk is daarvoor de eerste stap.'
De weerstand tegen quota
In Nederland is de weerstand tegen quota groot. De onderzoekers willen ook weten hoe dat komt en wat daar eventueel aan te doen valt. Mampaey: "Wat we weten is dat quota vaak als anti-meritocratisch worden gezien, wat een belangrijke oorzaak is van weerstand. Men gaat er dan bij voorbaat van uit dat de bestaande selectieprocedures in het hoger onderwijs meritocratisch zouden zijn, dus puur gebaseerd op verdienste. Maar uit internationaal wetenschappelijk onderzoek blijkt dat dat onzin is. Selectiecommissies kiezen vaak kandidaten uit hun erg beperkte sociale netwerk, al zullen ze altijd beweren dat ze de beste kandidaat hebben gekozen.”
Drie werkpakketten
Het project bestaat uit drie werkpakketten. Werkpakket 1 gaat over zelfidentificatie en het opzetten van een netwerk van geracialiseerde Nederlandse wetenschappers. Dit werkpakket wordt uitgevoerd door de Radboud Universiteit. De Vrije Universiteit Amsterdam buigt zich in werkpakket 2 over (academische rassen-)quotasystemen overal ter wereld. De Open Universiteit is betrokken bij werkpakket 3 over het begrijpen van weerstand tegen quota in de Nederlandse context.
Samenwerking
Het project wordt uitgevoerd door een consortium bestaande uit de Radboud Universiteit (de hoofdaanvrager), de Vrije Universiteit, het Universitair Medisch Centrum Groningen en de Open Universiteit. NWO, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, financiert het onderzoek in het kader van het programma 'Advancing Equity in Academia through Innovation'. Dit programma met een omvang van 1,3 miljoen euro wil bijdragen aan cultuurverandering op het gebied van kansengelijkheid en inclusie in de academische wereld door bestaande patronen, structuren en processen aan de kaak te stellen en bias tegen te gaan.
Quotas for the Inclusion of Racialised Dutch Scholars is een van de vier gehonoreerde projectvoorstellen. Het project start in september 2023 en heeft een looptijd van drie jaar.
