null Hoe zit dat: sociale platformen, verkiezingen en staatsvormen?

RW_ReijerPasschier_TomHerrenberg_SocialePlatformen_18911_head_large.jpg

Hoe zit dat: sociale platformen, verkiezingen en staatsvormen?

Tijdens de afgelopen Amerikaanse verkiezingen en daarna is er vooral vanwege ex-president Trump veel aandacht besteed aan wat wel en niet kan op Twitter. Twitter heeft daar overigens ook zelf een stem in door de grenzen van het publieke debat aan te geven. Tom: 'Een voorbeeld daarvan was het permanent verwijderen van het Twitteraccount van Trump na zijn verkiezingsnederlaag, die hij lange tijd weigerde te erkennen.' Tom Herrenberg en Reijer Passchier zijn docent staatsrecht en rechtstheorie en verdiepen zich in deze vraag.

Vrijheid van meningsuiting is een groot goed

Stel dat Trump ons land had geregeerd. Had hij dan ook zo lang door kunnen gaan met zijn lang niet altijd op feiten gebaseerde getwitter? Reijer: 'Ja, waarom niet? Kijk maar naar Thierry Baudet, die van de Nederlandse politici het meest op Trump lijkt. Trump behaalde in 2017 mede op basis van zijn Twitteractiviteiten ongeveer 30% van de stemmen, waardoor hij president werd. Met dat percentage behaal je in Nederland vijftig zetels. Dat is heel veel natuurlijk, maar nog steeds niet genoeg om in je eentje te kunnen regeren. De kans bestaat zelfs dat je dan helemaal geen deel uitmaakt van de regering. Dat is bijvoorbeeld de Partij van de Arbeid wel eens overkomen. Om nog even terug te komen op dat getwitter en andere socialmedia-activiteiten. Zowel in Amerika als Nederland bedienen we ons van dezelfde platforms. Het lukt aan beide kanten niet zo goed om daar strenge juridische regels aan te verbinden. De vraag is ook of je dat moet willen, want vrijheid van meningsuiting is een groot goed.'

Meer advertenties

'Het gaat niet zozeer om de opinies die worden verkondigd, maar om de manier waarop de algoritmen functioneren die op de platforms worden ingezet. Mensen krijgen daardoor steeds dezelfde informatie voorgeschoteld. Die informatie wordt bovendien steeds extremer om de aandacht van de mensen vast te houden. Als dat lukt, worden er ook meer advertenties op een platform geplaatst. Daar is het de platformbeheerders uiteindelijk allemaal om te doen. Al met al zijn we een verkeerde weg aan het bewandelen. Je moet de vrijheid van meningsuiting niet al te veel aan banden leggen. Je moet er vooral voor zorgen dat mensen met meerdere en afwijkende opinies te maken krijgen.'

Ons brein is soms een beetje lui

Tom: 'Het is alleen zo dat we meestal uitsluitend openstaan voor meningen waar we het bij voorbaat al mee eens zijn. Die kunnen we gemakkelijker verwerken. De wetenschappers Mercier en Sperber stellen dat ons brein een beetje lui en bevooroordeeld is. Mensen luisteren liever naar zaken die binnen hun persoonlijke kader vallen dan extra cognitieve energie te verspillen aan de andere kant van een verhaal. Toch moet je het over je eigen grenzen heen kijken stimuleren en blijven stimuleren. Kijk verder dan je eigen straatje. Dan zie je dat er meer is dan je politiek uitsluitend links of rechts te bewegen. In Amerika is zelfs een app gemaakt voor divers nieuws: Read Across the Aisle. Amerika is ook het land van twee grote politieke tegenstrevers, de Democraten en de Republikeinen. Binnen een parlementair stelsel als het onze kun je uit meerdere partijen kiezen en dus meerdere vakjes aankruisen in het stemhokje. Zoals in maart dit jaar, als er weer Tweede Kamerverkiezingen worden gehouden.'

Mainstreambeleid

Reijer: 'In Nederland komen ook grote politieke tegenstellingen voor binnen onze democratie. Maar die worden gematigd of gedempt omdat verschillende partijen uiteindelijk een coalitie moeten vormen. Dan moet je dus met elkaar om tafel met vier partijen zoals in de voorgaande regeerperiode het geval was. Het gevolg is dan een gematigd mainstreambeleid. Dat zou je als een voordeel van ons parlementaire stelsel kunnen zien. Daar wil ik nog aan toevoegen dat zo’n stelsel zo ingekleed kan worden dat er slechts weinig partijen zijn die een kans hebben om gekozen te worden. Dit bijvoorbeeld door een hoge kiesdrempel in te voeren. In Nederland hebben we een lage kiesdrempel. Als je één zetel behaalt, kun je al deel uitmaken van de Tweede Kamer. Even uit mijn hoofd: de afgelopen jaren hadden we veertien partijen in de Kamer. En dat worden er al snel zestien als politici hun partij verlaten om een eenmansfractie te beginnen.'

Cursus constitutionele rechtsvergelijking

In het vierde kwartiel van dit studiejaar, in april, start de cursus Constitutionele rechtsvergelijking. Hierin zullen grondwettelijke teksten en vraagstukken uit verschillende landen worden vergeleken en geanalyseerd. De cursus richt zich in het bijzonder op de constituties van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk (en Nederland).