Onderzoek: Een brug tussen de wereld van zorg en de wereld van AI
Kwaliteit van leven
De focus in het QoLEAD-project is geheel gericht op de kwaliteit van leven van mensen met dementie en hun omgeving. Deze mensen hebben hun uitdagingen en wensen op belangrijk levensgebieden als sociaal contact, veiligheid, betekenisgeving en persoonlijke autonomie. Het project QoLEAD wil samen met hen werken aan oplossingen. Het project wil de kracht van AI benutten om passende, warme, slimme zorgoplossingen te leveren op drie kerndomeinen:
- Gezondheid, veiligheid, kwaliteit van zorg;
- Sociale participatie en sociaal contact;
- Autonomie, zingeving, zelfrespect.
Inzet van AI
De behoeften en uitdagingen is voor iedere persoon met dementie en iedere zorgsituatie anders. Het mooie van artificiële intelligentie (AI) is dat het kan leren en zich kan aanpassen aan verschillende personen in een verscheidenheid aan contexten. AI kan dus gaandeweg mensen steeds beter ondersteunen en hun welzijn verhogen. Denk bijvoorbeeld aan instrumenten die mensen met geheugenklachten helpen dagelijkse dingen te onthouden, of aan een navigatiehulpmiddel dat de betekenisvolle locaties uit de directe omgeving van een persoon met dementie leert kennen, en intuïtief in kaart brengt.
Verantwoord opschalen
Met behulp van AI kun je dus technologische oplossingen ontwikkelen aangepast aan de individuele persoon/zorgsituatie. Maar je wilt natuurlijk dat zo'n oplossing breder toegepast kan worden, je wilt dus opschalen. Het gevaar van opschalen is dat het persoonlijke (het 'warme') weer wegvalt. Hoe los je dat op? Met andere woorden: hoe kun je werken aan 'responsible scaling'? De Open Universiteit gaat zich binnen het QoLEAD project richten op dit vraagstuk. Bij 'responsible' gaat het dan niet (in de eerste plaats) om financieel/economisch verantwoord (business cases) of medisch verantwoord. Het gaat hier om verantwoord in de zin van 'aansluitend bij de intermenselijke aspecten die zo kenmerkend zijn voor (dementie)zorg'. Promovendus Teun Voost richt zich dus vooral op de vraag wat er gebeurt met dat sociale, intermenselijke aspect bij opschaling: hoe voorkom je dat bij opschaling de 'harde' kant van de technologie de 'warm' (persoonlijke) kant van de zorg verdringt?
Innovation pathways
In zijn promotieonderzoek gaat Voost kennis ophalen bij patiënten, mantelzorgers, zorgmedewerkers, onderzoekers, partnerinstellingen etc. om te inventariseren of zij die spanning tussen (harde) technologie en (warme) zorg herkennen en hoe ze daarmee omgaan. Dit kwalitatieve onderzoek moet uiteindelijk leiden tot 'innovation pathways': routes, of aanbevelingen, voor het opschalen van AI-oplossingen op een zodanige manier dat het 'warme' dat zo kenmerkend is voor de zorg behouden blijft. De onderzoeksresultaten worden in 2028 verwacht.
Over het project
Het QoLEAD-project is in 2022 gestart en loopt tot 2028. Het project wordt getrokken door de Technische Universiteit Eindhoven (Expertise Centrum voor Dementie en Technologie) en wordt ondersteund door NWO en Alzheimer Nederland. Vanuit de Open Universiteit maken professor Alex Peine, hoogleraar Cultuur, innovatie en communicatie, en promovendus Teun Voost (vanaf 1 oktober 2025) deel uit van het projectteam. Andere partners in het projectconsortium zijn: Universiteit Utrecht, Tilburg University, TUDelft, Radboud Universiteit en Maastricht University, RadboudUMC, UMCG, Hogeschool Rotterdam, Vilans en Alzheimer Nederland. Het consortium werkt samen met zorgpartners SRVZ, Tante Louise, Zonnehuisgroep Amstelland en met JAIN (Joint Artificial Intelligence Network).
