Hoe gaat het met criminele jongeren in detentie?

'We weten nog niet tot in de kern waarom jongeren tot zwaar criminele daden komen zoals verkrachting, moord en doodslag. Wel staat vast dat diverse biologische, psychologische en sociale factoren daarbij een rol spelen. Neem een moeder die overmatig alcohol of drugs gebruikt tijdens de zwangerschap. Daardoor kan de geestelijke ontwikkeling van een kind al in een vroeg stadium worden verstoord. Hetzelfde geldt voor langdurige stress tijdens de zwangerschap. Evengoed kan een scheiding van grote invloed zijn op de geestelijke gesteldheid van een kind. Verder kunnen biologische processen zorgen voor een verhoogde mate van agressie. Dit zijn enkele losstaande voorbeelden.'

Explosieve cocktail

'Als je de dossiers induikt van criminele jongeren in detentie stuit je vaak op een explosieve cocktail van oorzaken die zijn ontstaan in de vroege kindertijd. Die oorzaken moet je zeker niet alleen zoeken in de gezinskring. Ook hulpverlening kan hierin een negatieve rol spelen. Door een gebrekkige afstemming tussen verschillende hulpverlenende instanties wordt een probleem alleen maar complexer.'

Open en gesloten instellingen

'Criminele jongeren hebben dikwijls moeite om zich in te leven in andere mensen en vertonen niet zelden agressief gedrag. Om daar verbetering in aan te brengen, is sprake van een grote hoeveelheid behandelmogelijkheden in gesloten en open instellingen. In een gesloten instelling hebben jongeren bijna geen vrijheid en mogen hulpverleners streng ingrijpen. In een open instelling ben je vrij om die te verlaten, bijvoorbeeld om naar school te gaan. Hoe zwaarder het misdrijf, hoe groter de kans dat je in een gesloten instelling terechtkomt ter bescherming van jezelf en anderen. De keuze voor een instelling hangt natuurlijk ook af van de beoordeling en de uitspraak van de rechter.'

De rugzakken gaan open

'Jongeren komen een instelling binnen met een denkbeeldige rugzak die meestal voor een behoorlijk deel is gevuld met negatieve levenservaringen. Vervolgens gaat die rugzak open tijdens het behandeltraject, waardoor licht ontvlambare situaties kunnen ontstaan. Door te waken over de strikte naleving van de instellingsregels zorgen de behandelaars ervoor dat die situaties zo veel mogelijk binnen de perken blijven. Bij de ene jongere leidt een behandeling in eerste instantie tot een toename van gedragsproblemen, bij een andere jongere nemen die juist af.'

Leefklimaat

'Al die verschillende reacties bepalen mede het leefklimaat binnen een behandelgroep. Niet alleen voor de jongeren, ook voor de behandelaars en overige medewerkers. Al met al is het belangrijk dat je steeds goed blijft kijken naar de inhoud van al die rugzakken. En hoe de dragers daarvan onderling op elkaar reageren en hierdoor mede het leefklimaat beïnvloeden. Het uiteindelijke doel is dat je elkaar steunt en dat je als criminele jongere op een positieve manier verder kunt groeien. Afhankelijk van het succes van een behandeling gaan jongeren van een gesloten naar een open instelling, anderen gaan terug naar huis en weer anderen gaan op zichzelf wonen.'

Wisselen van telefoon en onderbroek

'Daarbij is het bijna onmogelijk om jongeren die uit detentie komen goed te blijven monitoren. Velen van hen wisselen vaker van telefoon dan de meeste mensen van onderbroek. Een enkelband? Soms ja, maar dat is eerder een tbs-maatregel als iemand alleen onder voorbehoud naar buiten mag. Je kunt dus niet zomaar iedereen een enkelband omdoen die in detentie heeft gezeten. Het is overkoepelend de juridische wet- en regelgeving die bepaalt hoe de herintegratie in de maatschappij plaatsvindt van jongeren die uit detentie komen. Hoe ze per individu en onder welke eventuele voorwaarden hun vrijheid tegemoet kunnen zien.'

Kinder- en jeugdpsychologie studeren

De behandeling van jeugdige criminelen komt terug in de nieuwe mastervariant Klinische kinder- en jeugdpsychologie. De opleiding richt zich speciaal op de ontwikkeling van kinderen en adolescenten in de periode van vóór hun geboorte tot en met de late jeugdjaren. Ook wordt aan de hand van praktijkcasussen aandacht besteed aan het jeugdzorgstelsel.