Op de vier pabo's van Iselinge Hogeschool in Doetinchem, Thomas More Hogeschool in Rotterdam, iPabo in Amsterdam en de Marnix Academie in Utrecht zijn zo'n twintig leernetwerken actief, maar ze functioneren allemaal op een andere manier. Het project is een uitgelezen kans om te onderzoeken welke netwerkaanpak het beste werkt voor studentenwelzijn, zegt projectleider Emmy Vrieling. Zij is onderwijswetenschapper aan de Open Universiteit en bij Iselinge Hogeschool in Doetinchem. Voor het driejarige project stelde het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) drie ton subsidie beschikbaar.
Vernieuwende onderwijsmethoden
Het project startte in april 2019 en verkeert inmiddels in de fase van de eerste meting, parallel aan een lopende reviewstudie. Vrieling vertelt over de achtergrond: 'Netwerkleren wordt populairder, naast het traditionele klassikale leren, omdat het ontstaat vanuit een praktijkprobleem dat samen met anderen wordt verkend.' Bij Iselinge Hogeschool wordt dit bijvoorbeeld vormgegeven in een Academische Werkplaats waar pabostudenten, leerkrachten uit het basisonderwijs, pabodocenten en onderzoekers innovatieve onderwijsmethoden ontwerpen. 'Verschillende groepen werken zo op een informelere manier en in gelijkwaardigheid samen aan vernieuwende onderwijsmethoden voor de praktijk.' De werkwijze is gebaseerd op de principes van ontwerpgericht onderzoek van McKenny en Reeves.
Pionieren
In dit onderzoeksproject bestuderen de onderwijsinstellingen de specifieke rol van studenten in netwerken en de manier waarop zij leren. 'Hiernaar is nog maar weinig onderzoek gedaan. We zijn dus aan het pionieren.' Duidelijk moet worden hoe de netwerken bijdragen aan de motivatie en het welzijn van studenten. Dat laatste is nodig, stelt Vrieling. 'We willen met deze werkwijze graag innovatieve leerkrachten afleveren, maar ook het welzijn van studenten bevorderen. In het derde en vierde jaar kunnen studenten zich eenzaam voelen: ze zijn actief op hun stageplek of druk met hun scriptie en hebben vaak nog maar weinig contact met de hogeschool, docenten en medestudenten. Dat kan de motivatie en studievoortgang negatief beïnvloeden.'
Verplicht of vrijblijvend
De samenstelling en werkwijze van de netwerken verschilt per pabo. Aan Iselinge Hogeschool is deelname voor studenten bijvoorbeeld verplicht (inclusief studiepunten) en verloopt het proces gestructureerd, maar bij andere opleidingen is deelname vrijblijvender. Bij één pabo bestaat het netwerk alleen uit studenten. 'We kijken in de eerste projectfase wat goed werkt op de verschillende pabo's en vergelijken dit om tot ontwerpprincipes te komen', zegt Vrieling. In de volgende fase worden de principes getoetst en eventueel aangepast. Vanuit de OU zijn ook vier masterstudenten betrokken bij het onderzoek.
Flow
Emmy Vrieling ziet hoe de samenwerking in de leernetwerken tot echte 'flow' kan leiden. 'Ik zie dat deze manier van professionalisering werkt', zegt ze enthousiast. 'Het is een win-winsituatie. Deelnemers kunnen vanuit hun eigen expertise aan de slag. Ze bepalen samen welk onderwerp ze willen aanpakken en passen dat toe in de eigen onderwijspraktijk. Dat kan bijvoorbeeld hoogbegaafdheid zijn, ouderbetrokkenheid of zelfsturing.' De gelijkwaardige samenwerking leidt ertoe dat mensen elkaar ook na de opleiding weten te vinden. Afgestudeerde leerkrachten kunnen ook vanuit hun nieuwe rol weer meedoen en een bijdrage leveren aan onderwijsinnovatie.
Eerste resultaten
Het project loopt tot juni 2022 en de eerste resultaten vanuit de reviewstudie worden in mei 2020 gepresenteerd tijdens de Networked Learning Conference in Denemarken. Uit de review blijkt dat nog nauwelijks gedegen onderzoek is gedaan naar het faciliteren van studentleren in netwerken.
'Tijdens de rondetafelsessie in Kolding gaan we onze bevindingen delen en verkennen we de ontwerpprincipes voor het faciliteren van studentleren in netwerken samen met de deelnemers.'
