(thema 2)

Martijn van der Burg (CW) en Mark Nelemans (RW)

Lang hebben onderzoekers veiligheidsarrangementen geanalyseerd door de ogen van formele instituties. Meer en meer besteden ze echter aandacht aan de betrokkenheid van burgers en aan burgerplichten ('voluntarisme') als hoeksteen van het stedelijke leven. Wetshandhaving vond in de vroegmoderne periode plaats op basis van diversiteit. Al vanaf de eerste stadsrechten werd van burgers verwacht dat ze bijdroegen aan het veilig houden van de stad. Waakzaamheid werd beschouwd als burgerplicht. Een ander middel hiervoor waren buurtorganisaties, zowel in de vorm van formele institutie als als informele vorm van sociale controle. Vanaf de 18e eeuw ontstonden er evenwel nieuwe ideeën over staatsautoriteit, moderne staatsvorming botste met heterogene vroegmoderne arrangementen. Nieuwe grenzen ontstonden tussen de private en de publieke sfeer. In hoeverre slaagden moderne regeringen in Europa erin om eeuwenoude instituties te ontbinden of om traditionele veiligheidspraktijken opnieuw te interpreteren en aan te passen aan de eisen van de moderne tijd?