Samenwerkingsprojecten
Ontwikkeling en evaluatie van een innovatieve, op AI-gestoelde interventie voor behandeling van chronische pijn
Onderzoekers: Alissa Paas, Christine van Vliet, Sien de Vriendt, Mattie Leers, Catherine Bolman
Chronische pijnklachten komen veel voor in Nederland. Een goede behandeling om met die pijn te leren omgaan ontbreekt veelal. Dit project ontwikkelt een interventie om patiënten te leren zo goed mogelijk om te gaan met pijn en om te blijven bewegen. Ze doen dat zelfstandig in een online omgeving en worden op afstand begeleid door een fysiotherapeut (ook wel blended care genoemd).
In dit project werken de onderzoekers samen met Blended Clinic, een organisatie die al succesvol gecombineerde behandelingen aanbiedt, bijvoorbeeld bij revalidatie na een beroerte. Er wordt ook gebruik gemaakt van het platform van Blendede Clinic. Het promotieproject wordt begeleidt vanuit meerdere faculteiten in de Open universiteit.
Lees meer over dit programma in het artikel Kracht & Herstel van neuro.online, editie 1, p. 14 - april 2025.
Dit project sluit aan bij het thema De menselijke kant van technologie.
AI inzetten voor armoedebestrijding, gebruik van SPARK
Onderzoekers: Christine van Vliet, Gjalt-Jorn Peters, Bart Frijns, Frouke Hermens, Jean-Louis Stassen
Het ELSA Lab 'Armoede en schulden' richt zich op het terugdringen van armoede en schulden door op een ethische en legale manier data en Artificiële Intelligentie in te zetten. In het lab worden meerdere projecten opgepakt.
In dit project gaan onder andere onderzoekers van de Open Universiteit een tool ontwikkelen waarmee ze gegevens kunnen verzamelen over het dagdagelijkse leven in armoede. Vervolgens gaat Artificiële Intelligentie op zoek naar patronen in die gegevens om zo op maat mensen die leven in armoede te kunnen ondersteunen.
In het ELSA Lab wordt met een groot aantal overheidsorganisaties, kennisinstellingen en andere partners samengewerkt, met Heerlen als proeftuin.
Het project sluit aan bij de thema’s Maatschappelijke ongelijkheid en diversiteit en De menselijke kant van technologie.
Lees meer over het ELSA Lab.
Veerkracht versterken door financiële geletterdheid: de welvaartskloof overbruggen
Onderzoekers: Kishan Mohansingh, Bart Frijns, Rob Martens, Alana Vandebeek, François Molin
Mensen in kwetsbare wijken kampen vaak langdurig met financiële problemen, die samenhangen met andere uitdagingen zoals gezondheid en werk. Een belangrijke oorzaak is lage financiële geletterdheid: moeite met budgetteren, impulsieve uitgaven en een groter risico op schulden. Traditionele interventies, die zich richten op kennisoverdracht, blijken echter beperkt effectief.
Dit project kiest een andere aanpak en vertrekt vanuit de Self-Determination Theory (SDT). Volgens deze theorie vindt blijvende gedragsverandering alleen plaats wanneer mensen intrinsiek gemotiveerd zijn. Dat betekent dat zij niet alleen moeten weten wat ze kunnen doen, maar ook het vertrouwen en de motivatie moeten hebben om daadwerkelijk financieel gezond gedrag te vertonen.
Het project ontwikkelt een gepersonaliseerde AI-tool die financiële vaardigheden ondersteunt door aan te sluiten bij iemands eigen gedrag en motivatie. De centrale vragen zijn: welke gedragingen voorspellen lage financiële geletterdheid, hoe kan AI worden ingezet om vertrouwen en intrinsieke motivatie te stimuleren, en leidt een gepersonaliseerde aanpak tot beter financieel gedrag en minder stress?
Het project sluit aan bij de thema’s Maatschappelijke ongelijkheid en diversiteit en De menselijke kant van technologie.
Het smartphoneverbod op middelbare scholen: onderzoek naar de bedoelde en onbedoelde effecten na schooltijd
Onderzoekers: Laura Huiberts en Lieke Hartenberg-de Vries (PhD student)
Dit onderzoeksproject richt zich op het in kaart brengen van de bedoelde en onbedoelde effecten van het smartphoneverbod op middelbare scholen op het mentaal welbevinden, de slaap, en de leerprestaties van jongeren. Sinds 2024 moeten middelbare scholen in Nederland smartphones verbieden tijdens de lessen. Scholen kregen de vrijheid om dit zelf vorm te geven, met als resultaat dat een groot deel van de scholen een volledig smartphoneverbod invoerde. We weten dat een smartphoneverbod tijdens de les de concentratie en leerprestaties van leerlingen kan verbeteren. Wat we niet weten is wat er ná schooltijd gebeurt bij een volledig verbod, als jongeren zo’n zeven uur lang hun telefoon niet hebben mogen gebruiken. Het sociale leven van jongeren speelt zich veelal online af en dat maakt smartphonegebruik een geïntegreerd onderdeel van hun leven. De online wereld kan bedreigingen met zich meebrengen, zoals cyberpesten en sexting, maar het stimuleert ook het onderhouden van (intieme) relaties met leeftijdsgenoten, autonomie, identiteitsverkenning en creativiteit. Volledig verbieden van smartphones op school neemt deze voordelen gedurende een groot deel van de dag weg. Wij bekijken de mogelijke consequenties hiervan na schooltijd.
Het project sluit aan bij het thema De menselijke kant van technologie.
Lees meer over het smartphoneverbod op middelbare scholen.
Design en impact van GenAI Pedagogical Agents op leren in hoger online onderwijs
Onderzoeker: Maartje Henderikx
Pedagogical Agents (PA’s) kunnen, naast studenten, ook docenten ondersteunen bij ontwerp-en begeleidingstaken en zo een positieve invloed hebben op leren. Met de nieuwste generatieve AI-technologie kunnen deze PA’s nog interactiever en adaptiever gemaakt worden. Met name onderzoek naar PA’s met een mensachtig ontwerp en interactieve functies toont aan dat leerresultaten kunnen verbeteren, maar dat het ook potentiële nadelige effecten kan hebben. In dit project wordt onderzoek gedaan naar de design- en functievoorwaarden van GenAI PAs en de effecten daarvan op het leren in het hoger online onderwijs.
Het project sluit aan bij het thema De menselijke kant van technologie.
MiSpace: hoe willen bewoners hun wijk inrichten?
Onderzoekers: Kelly Wijnen, Esmée Bijnens, Thomas Gültzow, Gjalt-Jorn Peters, Vanessa Torres Van Grinsven
Een groene leefomgeving kan gezond gedrag stimuleren. Het opwaarderen van de leefomgeving lijkt dus een veelbelovende aanpak om de gezondheid te verbeteren van burgers in wijken die te maken hebben met structurele achterstanden. Maar dan moeten de aanpassingen in de omgeving wel aansluiten bij de belevingswereld en behoeften van de bewoners.
In dit project wordt samengewerkt met de inwoners van de Heerlense wijk Vrieheide. Welke voorkeuren, behoeften en wensen hebben zij als het gaat om de inrichting van hun leefomgeving? En welke factoren dragen eraan bij dat ze deze ruimte ook daadwerkelijk gaan gebruiken?
Dit project sluit nauw aan bij het thema Maatschappelijke transitie en gedragsverandering, maar ook bij het thema Maatschappelijke ongelijkheid en diversiteit.
Lees meer over MiSPace.
MAI-HOME: woongedrag veranderen om energie te besparen
Onderzoekers: Maud de Groot, Yu Sheng, Nardie Fanchamps, Thomas Gültzow, Deniz Iren, Clara Maathuis, Gjalt-Jorn Peters, Ali Özbakır
Het project installeert sensoren in pilotwoningen van woningcorporaties in Nederland en België. De sensoren geven zicht op het woongedrag. Een zelflerend algoritme gaat de bewoners adviseren hoe ze door aanpassing van hun gedrag hun energierekening kunnen verlagen. Via onder andere gamification en sociaal leren worden bewoners gestimuleerd om hun gedrag aan te passen. Privacy, cyberveiligheid en duurzaamheid (volhoudbaarheid) zijn voortdurende aandachtspunten.
In dit project wordt samengewerkt met inwoners van wijken die te maken hebben met structurele achterstanden (onder andere in Heerlen-Noord), vijf woningcorporaties in Nederland en Vlaanderen, MKB-bedrijven, maatschappelijke instellingen en kennisinstellingen.
Dit project sluit nauw aan bij het thema Maatschappelijke transitie en gedragsverandering, maar ook bij de thema’s De menselijke factor in nieuwe technologieën en Maatschappelijke ongelijkheid en diversiteit.
Lees meer over MAI-HOME.
Op weg naar opleiding en werk: Kwalitatief onderzoek naar mensen met een uitkering in Heerlen die deelnemen aan een traject gericht op opleiding en werk
Onderzoekers: Christine Spronkmans, Nicole Hoefsmit, Karin Proost, Joris Van Ruysseveldt
Het onderzoek richt zich op het lage aantal participanten in het traject naar opleiding en werk voor uitkeringsgerechtigden in Heerlen. Door middel van interviews analyseert het de motivaties en ervaringen van deelnemers, met als doel het traject te verbeteren en de deelname te verhogen.
In dit project wordt samengewerkt met mensen met een uitkering in Heerlen en de gemeente Heerlen.
Het project sluit aan bij het thema Maatschappelijke ongelijkheid en diversiteit.
It's all in the frame: Framing diversity policies to reduce attitudinal resistance towards gender quota and their beneficiaries
Onderzoekers: Jill Knapen, Miriam Engels
Om de systematische ondervertegenwoordiging van vrouwen in topfuncties te bestrijden introduceren overheden vrouwenquota. Ondanks hun effectiviteit zijn quota controversieel en worden ze over het algemeen als negatief ervaren. In dit project worden strategische communicatiekaders ontworpen waarmee organisaties attitudinale weerstand tegen GQ kunnen verminderen. Dit onderzoek pakt de uitdaging aan om vrouwenquota positief te communiceren voor alle werknemers en draagt bij aan de sociale wetenschappen door te onderzoeken hoe beleidsinformatie kan worden gekaderd om publieke perceptie te beïnvloeden. Ook informeert het onderzoek de praktijk over de beste manieren om GQ te implementeren.
Het project sluit aan bij het thema Maatschappelijke ongelijkheid en diversiteit.
Lees meer: It's all in the frame
Inclusieve arbeidsparticipatie voor mensen met een visuele beperking
Onderzoekers: Jill Knapen, Karin Proost
Werkgevers hebben koudwatervrees als het gaat om het in dienst nemen van werknemers met een visuele beperking. In dit project wordt onderzocht wat de beste strategieën zijn om het stigma ten aanzien van deze groep te verminderen en om werkgevers aan te moedigen mensen met een visuele beperking op te nemen in hun personeelsbestand. De onderzoekers werken daarbij samen met ervaringsdeskundigen en organisaties, zoals Ocullus, ASML en PwC. Het onderzoek maakt onderdeel uit van het Breaking Barriers 4VIPs@WORK consortium, dat vanuit een holistische benadering naar beleid en wetgeving, de rol van bedrijfsartsen en werkgevers, en het faciliteren van werknemers met een visuele beperking op de werkvloer kijkt. Doel is dat mensen met een visuele beperking een passende baan vinden en behouden en naar wens kunnen meedoen.
Het project sluit aan bij het thema Maatschappelijke ongelijkheid en diversiteit.
Lees meer over inclusieve arbeidsparticipatie voor mensen met een visuele beperking.
EYE-TEACH: Door studentenogen kijken met eye-tracking, door AI vertalen naar feedback voor docenten
Onderzoekers: Leen Catrysse, Konstantinos Tsiakis, Deniz Iren, Roland Klemke, Halszka Jarodzka
Met eye-tracking kunnen we letterlijk door de ogen van studenten zien: waar richten zij hun aandacht op tijdens het leren, wat missen ze en waar lopen ze vast? Deze data zijn rijk maar ook complex. In EYE-TEACH ontwikkelen we AI-technologie die deze oogbewegingsdata vertaalt naar begrijpelijke en bruikbare feedback voor docenten. Zo krijgen docenten concrete inzichten die zij direct kunnen gebruiken om hun onderwijs aan te passen en hun studenten beter te ondersteunen.
De Open Universiteit speelt hierin een belangrijke rol. In werkpakket 1 onderzoeken we welke vaardigheden en ondersteuning docenten nodig hebben om met zulke AI-tools te werken. In werkpakket 3 ontwikkelen we, samen met de andere partners, de AI-oplossingen die eye-trackingdata vertalen naar toegankelijke feedback voor de onderwijspraktijk.
EYE-TEACH wordt uitgevoerd binnen een interdisciplinair Europees consortium onder coördinatie van de Universiteit van Turku (UTU), met partners zoals Universiteit Antwerpen, Universiteit van Valencia, DFKI, CNR en andere onderwijs- en technologie-experts acrosslimits.com EYE-TEACH.
Lees meer over EYE-TEACH.
Generative AI en Large Language Models in hoger onderwijs (ADMIT)
Onderzoekers: Howard Spoelstra, Maartje Hendrikx, Halszka Jarodzka, Roland Klemke
Generatieve AI en Large Language Models (LLM’s) zoals ChatGPT hebben in korte tijd grote invloed gekregen op het hoger onderwijs. Ze bieden kansen om leren en doceren te versterken, maar roepen tegelijk vragen op over academische integriteit, ethiek, diversiteit en digitale vaardigheden.
Het Europese ADMIT-project onderzoekt hoe universiteiten generatieve AI verantwoord en effectief kunnen inzetten. Samen ontwikkelen de partners een LLM-ed framework met richtlijnen voor het gebruik van AI in onderwijsontwerp. Ook worden aanbevelingen gedaan voor leiderschap en beleid, en worden open leermodules ontwikkeld voor de professionele ontwikkeling van docenten en bestuurders in heel Europa.
ADMIT is een driejarig Erasmus+ project onder coördinatie van EADTU, met partners uit heel Europa, waaronder UNED (Spanje), FernUniversität in Hagen (Duitsland), KU Leuven (België) en The Open University (UK).
Lees meer over ADMIT.
Onderzoeksagenda digitalisering in de gezondheidszorg
Onderzoekers: Pieter Rohrbach (Open Universiteit), Judith Tommel (RUG), Saar Hommes en Jolien van de Sande (Tilburg Universiteit)
Jonge onderzoekers van verschillende universiteiten werken samen om de belangrijkste vraagstukken over digitalisering van de gezondheidszorg in kaart te brengen, door beleidsdocumenten te analyseren en patiënten en andere stakeholders te interviewen. Dit project wordt uitgevoerd in het kader van het onderzoeksprogramma Digital Society van de Universiteiten van Nederland (UNL) en sluit aan bij het thema De menselijke kant van technologie.
Leerstoel e/mHealth toepassingen: optimalisering van bereik en gebruik bij kwetsbare groepen
Leerstoelhouder: Catherine Bolman
Middels deze leerstoel wordt het onderzoek op het vlak van eHealth en mHealth verder uitgebouwd en op de kaart gezet. De focus ligt op effectieve strategieën om onder kwetsbare groepen het bereik en gebruik van dit soort interventies te verhogen. De leerstoel richt zich ook op het verbeteren van de interventies aansluitend bij de nieuwe digitale ontwikkelingen en gericht op kwetsbare doelgroepen. Tot slot is er aandacht voor valorisatie waaronder de inbedding van e/mHealth in preventie- en zorgstructuren.
Bekijk voorbeelden van projecten op de webpagina van Gezondheidspsychologie
Bekijk publicaties van Catherine Bolman op de Research Portal.
De leerstoel sluit aan bij de thema’s De menselijke factor in nieuwe technologieën en Maatschappelijke ongelijkheid en diversiteit.