Waarom kost duurzaamheid zo veel tijd?

'Een van de problemen is dat het bouwen van een duurzame wereld niet alleen te maken heeft met een verbetering van het klimaat. De huidige politieke en economische systemen zijn daar onlosmakelijk mee verbonden, net als bijvoorbeeld de gezondheidzorg en - in een bredere context - het belang om invulling te geven aan fundamentele menselijke behoeften. Die verwevenheid van meerdere factoren maakt de totstandkoming van een duurzame wereld op de korte termijn extra moeilijk.' Als docent aan de faculteit Bètawetenschappen (vakgroep Milieuwetenschappen) van de Open Universiteit richt Gibran Vita zich vanuit zijn biotechnologische en bio-industriële achtergrond hoofdzakelijk op die deelgebieden van duurzaamheid. Dit in combinatie met de invloed daarvan op de sociale samenleving.

Lichtpunten

'De verwezenlijking van de klimaatdoelen ligt vooral in de rijke landen achter op schema. We overschrijden nog steeds de planetaire grenzen door de wijze waarop we omgaan met onder meer lucht, water en materialen. Zo worden door de slijtage van autobanden en rembewegingen dagelijks gigantische hoeveelheden microplastics van de weg de oceaan in geblazen, terwijl de aandacht meer uitgaat naar het weren van plastic draagtassen uit de supermarkten. Dat is een feit, en daar is op zich natuurlijk niets mis mee, maar de verhoudingen komen daardoor scheef te liggen. Wereldwijd bevindt zich tweederde van de landen onder het gewenste duurzaamheidsniveau. Terwijl sommige van de rijkere landen juist wel tegemoetkomen aan de Sustainable Development Goals of SDG’s die de lidstaten van de Verenigde Naties hebben opgesteld. De reden? Volgens veel kenners concentreren die zich op economische groei. Al zijn er wel lichtpunten. Door technologische innovaties groeit de hernieuwbare-energiemarkt en het aantal elektrisch aangedreven voertuigen. Daarnaast kiezen steeds meer mensen voor een vegetarisch eetpatroon.'

Inertie sociaal-economische systemen

'De grootse belemmering om in een versneld tempo tot een duurzame wereld te komen is de inertie van de sociaal-economische systemen. Dat is een mening die tegenwoordig redelijk breed wordt gedeeld onder milieuwetenschappers. Omdat ook die systemen veel belang hechten aan economische groei en het voortdurend analyseren en meten van het bruto binnenlands product. Veel mensen die zijn begaan met de aarde pleiten daarom voor sociaal-economische veranderingen en leggen evengoed de nadruk op de noodzaak om tot een duurzamere levensstijl te komen in met name de westerse landen. Geen land ter wereld kan tegenwoordig voor de volle 100% het welzijn van al zijn burgers garanderen. Niet op democratisch gebied, niet op het gebied van gezondheidszorg en evenmin op het gebied van sociale voorzieningen. Sommige landen doen het wel beter dan andere. In de Scandinavische landen en Duitsland onder andere hebben inwoners een redelijk goed leven.'

Vooruitstrevende politieke denkwijze

'Datzelfde geldt voor Vietnam, Taiwan, Costa Rica en de Andeslanden Peru, Bolivia en Ecuador. In die laatste landen is bovendien sprake van een vooruitstrevende politieke denkwijze. In die zin dat daar het besef aanwezig is dat enkel een groeiende economie niet zaligmakend is, maar dat je terdege rekening moet houden met de rechten van de aarde en het welzijn van de bevolking. Op die manier wordt een halt toegeroepen aan de verdere ontwikkeling van klimaatverandering, extreme armoede, ongelijkheid en onrecht. Dit is een voorbeeld van duurzaamheid die verdergaat dan de economisch gecentreerde SDG’s.'

Impact van consumptie

'Toch hebben we zoals gezegd nog een lange weg en veel tijd te gaan voordat zich een toekomst aandient die het predicaat 'duurzaam' ten volle verdient. Op dit ogenblik doe ik onderzoek naar de impact van consumptie. Hoe zit dat precies in elkaar? En nog belangrijker: hoe kunnen we de consumptie positief beïnvloeden in het voordeel van onze planeet en de mensen die daarop leven?'

Over Gibran Vita

Gibran onderzoekt en adviseert over duurzaamheidsstrategieën voor industrieën en steden. Zijn doel is om organisaties te transformeren naar organisatie die kunnen voldoen aan hun economische behoeften, maar tegelijkertijd duurzaamheid van natuur en leefgemeenschappen nastreven. Het onderzoek Sociaal-economisch metabolisme en industriële ecologie waaraan hij werkt, bestudeert de verbinding van de milieu-impact met maatschappelijke resultaten. Bij deze complexe vraagstukken wordt voor het oplossen ervan gekeken vanuit verschillende invalshoeken: data science, industriële ecologietools, management, ondernemerschap en business development.