Onderzoekslijn Duurzame transformaties
Een duurzame samenleving wordt gekenmerkt door een hoge levenskwaliteit, sociale rechtvaardigheid en respect voor ieders privacy, waarbij de ecologische grenzen niet worden overschreden. Om binnen de ecologische grenzen te blijven, moet klimaatverandering worden teruggedrongen. Bovendien is het noodzakelijk dat de samenleving zich aan de reeds ingezette (klimaat)veranderingen aanpast. Dit vereist een maatschappelijke transformatie. Dat wil zeggen een transformatie die bijdraagt aan het tegengaan van (verdere) klimaatverandering en die het aanpassingsvermogen van de mens aan de gevolgen van klimaatverandering vergroot. Daartoe is veelal ook een juridische transformatie vereist.
De rol van het recht in duurzame transformatie en innovatie
Huidig recht sluit namelijk niet altijd aan op de veranderende samenleving. Het kan echter wel een belangrijk middel vormen om de benodigde duurzame transformaties mogelijk te maken. Zo kan wetgeving bijvoorbeeld bijdragen aan het bevorderen van een circulaire economie, het tegengaan van kapitaalvernietiging en de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Ook kunnen door middel van het ontwerpen of toestaan van nieuwe financieringsconstructies de financiering van de European Green Deal en de energietransitie gestimuleerd worden, en kan het aansprakelijkheidsrecht via de onrechtmatige daad ingezet worden in de strijd tegen grote vervuilers. Een belangrijke vraag is hier welke remedies in welk verband kunnen worden ingezet. Daarnaast zijn er andere middelen die duurzame aanpassing aan klimaatverandering mogelijk maken. Denk aan technologische innovaties, zoals het bouwen op water. Maar ook die technologische innovaties roepen vaak juridische vragen op, bijvoorbeeld de vraag hoe de rechten op dat water dan moeten worden geregeld.
Sociale rechtvaardigheid
Een duurzame samenleving betekent daarnaast een samenleving waarin mensen en bedrijven, waar mogelijk, rekening houden met elkaars belangen. Daarbij spelen basisbehoeften zoals vrijheid, veiligheid, onderwijs en voedselzekerheid een belangrijke rol. Dit streven naar sociale rechtvaardigheid roept eveneens juridische vragen op, bijvoorbeeld over hoe de veiligheid op de werkvloer en de privacy van burgers te waarborgen, en over de impact van artificial intelligence (AI) op de veiligheid van mensen.
Gevolgen voor mens en milieu
Bovendien is een duurzame samenleving niet enkel gericht op de toekomst. Zij komt voort uit het verleden. Dit betekent dat er ook aandacht moet zijn voor de gevolgen voor mens en milieu van in het verleden genomen beslissingen. Denk hierbij aan de afhandeling van mijnbouwschade, die het gevolg is van steenkool- en gaswinning in het verleden. Of aan de vraag hoe om te gaan met het slavernijverleden. Kan schadecompensatie bijvoorbeeld plaatsvinden door het aanbieden van excuses in plaats van of naast het betalen van een schadevergoeding?
Multidisciplinair onderzoeksteam
Het zijn dit type vraagstukken die binnen deze onderzoekslijn met veel enthousiasme worden onderzocht door een sterk team onderzoekers. Het team bestaat uit onderzoekers die zich hebben bekwaamd in verschillende rechtsgebieden, waaronder het overeenkomsten-, goederen- en aansprakelijkheidsrecht, maar ook het consumenten-, ondernemings- en insolventierecht. Deze verscheidenheid in disciplines maakt dat het team vraagstukken van verschillende kanten kan benaderen en kan trachten integrale antwoorden op onderzoeksvragen te formuleren.